مثل ولىّ يتيم و ممتنع حاكم يا امام يا ولىّ ، نيّت مىكند . و هم چنين خُمسِ مأخوذ از كفّار با نيّت امام يا نائب عام يا خاص ، مثل ساعى و فقيه نيّت مىنمايد ؛ و در نيّت ، آخذ و دافع ، قصد وظيفهء خودش مىنمايد ، نه نيابت از كافر .
و دافعِ مالك يا ولىِّ او در حال دفع به مستحق يا آن كه به جاى او است ، نيّت مىنمايد ؛ و اگر دافع ، ساعى بود يا وكيل مالك ، هر كدام از مالك يا ساعى و وكيل ، در حال دفع به مستحق ، نيّت مىنمايد . و اگر نيّتى تا حالِ دفعِ به مستحق نبوده ، نيّت مالك در آن حال ، مجزى است ؛ و نيّت وكيلِ مالك و نائب امام عموماً يا خصوصاً در حال دفع ، كافى است بنا بر اظهر ، چنانچه ذكر شد .
و نيّت مالك در وقت دفعِ به امام يا فقيه يا ساعى ، مجزى است بنا بر اظهر ؛ و اما نيّت امام يا ساعى در وقتِ دفعِ به مستحق ، پس ثمرهء آن در نيّت فقيه و مأذون او ظاهر است . و اظهر كفايت قصد جرْى به وظيفهء فعليّه است در حال دفع در صورت اتّحاد ؛ و اما در صورت وجود غير زكات در مدفوع ، احوط قصد زكات است .
كفايت قصد قربتِ در داعى و در قصد قربت ، داعى براى همه كفايت مىكند ؛ پس در صورت نيّت مالك ، در حال دفع به مستحق ، يا در حال دفع به ولىِّ مستحق از امام و ساعى و فقيه با تعذّر آنها با تعقّب به نيّت دافع به مستحق ، اجزاءْ قطعى است . و نيّت خصوص مالك در حال دفع به ولىّ مستحق ، اجزاء آن اظهر احتمالها است .
و اگر مالك هيچ نيّت نداشته باشد [ و ] فقط ساعى در حال دفع به مستحق ، نيّت كند ، اظهر عدم اجزاء است با تمكَّن از نيّت مالك به واسطهء عدم امتناع . و اظهر اجزاء در صورت امتناع مالك و اخذ اجبارى از او است .
و نيّت ساعى ، وقتِ دفع به امام ، اثرى ندارد مگر آن كه وكيلِ مالك هم باشد در دفع به امام به عنوان زكات با قربت .

73