زوال اذن مالكى در بقاء عين در يد مرتهن است ؛ پس واجب است رد عين به مالك اگر چه مطالبه ننمايد ، مگر آن كه از خصوصيّاتى كشف شود رضاى مالك به بقاء آن در يد مرتهن كه تا مطالبه نشود واجب نيست رد آن .
شرط تملَّك رهن در صورت عدم اداى دين 6 - اگر شرط كرد مرتهن بر راهن كه اگر اداى دين بعد از حلول نكرد مالك بشود عين مرهونه را به عوض مقدر به مقدار دين بنحو شرط نتيجه و بنحو تعليق بر عدم اداى واجب ، ممكن است صحّت عقد و شرط اگر اجماع كاشف بر خلاف نباشد ؛ چنانچه اظهر صحّت رهن است بر تقدير فساد شرط مذكور و اين كه كالعدم مىشود شرط نه عقد ايضاً . لكن به واسطهء نقل اجماع بر فساد عقد و شرط ، احتياط مناسب ترك نشود .
و بر تقدير صحّت عقد و شرط ، ضمانِ غرامتى از مرتهن منتفى است ؟ ؟ در او بعد از آن . و بر تقدير فساد ، محتمل است ضمان مرتهن اگر عالم به فساد باشد با جهل دافع به فساد و تخيّل او صحّت را .
رهن مغصوب 7 - رهن مغصوب ، نزد غاصب مانعى ندارد با تحقّق رضا به قبض بقاءً كه ضد غصب است و با آن رضا ، ضمان سابق زائل مىشود و محلى براى اسقاط نمىماند ؛ و اگر بود ، اشكالِ ضمانِ ما لم يجب و اين كه ضمان حكم است نه حق ، قابل دفع است .
فوائد عين مرهونه 8 - فوائد متجدّدهء عين مرهونه ، داخل در ملك راهن مىباشند ، مانند اصل . [ و ] آيا داخل در رهن مىشوند يا نه ؟ اشكالى در دخول در فايدهء متّصله مثل سمن و طول و عرض و در عدم دخول در فائدهء منفصلهء اختياريّه مثل اكتساب مملوك و حاصل آن نيست ؛ پس مورد خلاف و اشكال ، مثل حمل شجر يا دابّه يا مملوك است ، و اظهر عدم دخول در رهن است نسبت به آنها ، اگر چه منسوب به اكثر ، دخول است .

599