ذكر عيوب اطفال و مجانين 9 - و هم چنين از غيبت خارج [ است ] ذكر عيوب مجانين و طفل غير مميّز كه كراهت شأنيّه و قصد تنقيص در آن منتفى است در حال جنون يا صباوت ، بخلاف ما قبل و ما بعد اين صفت .
و بالجمله در موارد محفوظيّت عنوان اغتياب ، بايد ملاحظهء غالب از مفسده غيبت و مفسده مقابل يا مصلحت فائته در مقابل بشود ، با ملاحظهء اجتهاد يا تقليد در حكم كلَّى نظرى و در موضوع نظرى غير قطعى آن ، و بر طبق راجح عمل نمايد از اغتياب يا ترك آن .
و نقل اغتياب نسبت به فاعل ، غيبت نيست ، مگر با قرينهء تصديقِ ناقل و گر نه ذكر شد اعتبار جزم در اغتياب . و نسبت به واسطه ، غيبت است مگر با ابداء عذر او .
و ذكر « عيوب مملوك » در مقام بيع در صورتى كه ضد تدليس محرّم است ، واجب است .
استماع غيبت استماع اختيارىِ غيبت ، حرام است مگر آن كه به قصد ردّ به آن چه ممكن است باشد ؛ و فضيلت ردّ بسيار است و آن را مىفهمد كسى كه مىخواهد آبروى خودش در حال غيبت نزد اهل ايمان محفوظ باشد .
نحوهء دفع اثر غيبت و توبه با استحلال از مغتاب ، يا اعادهء مطلقه جاه و عزت او نزد كسانى كه اغتياب پيش آنها كرده يا به آنها رسيده است ، كافى است در رفع اثر غيبت ؛ اما عدم كفايت با عدم يكى از آن دو ، پس مبنى بر اين است كه حق الناس باشد ؛ و موافق ارتكاز ، ثبوت حقيّت است و خبرِ اشدّيت غيبت از زنا هم بر آن دلالت مىنمايد .
خ - كذب كذب به اخبار عمدى از خلاف واقع ، به هر دالَّى باشد اگر چه اشاره يا كتابت يا فعل باشد ، حرام است .

404