پ - اعانت ظالمين بر ظلم حرام است اعانت ظالمين بر ظلمِ ايشان ، اگر چه به ابقاء غصبِ منصبْ از اهلش باشد ، يا اعانت در مباحات به قصد انتهاء آنها به ظلم ، يا به قصد تقويت آنها در مراتب ظلم آنها باشد .
و حكم اعانت ظَلَمهء از اهل حق در اعتقاد ، مختلف است ، و در بعضى از آنها فقط محرّم ، اعانت در ظلم عملى است .
و اما اعانتِ فاعل حرام در همان حرام ، پس حرمت آن با شروط حرمت اعانت بر اثم ، اختصاص به ظالم ندارد .
ت - نَوْح به باطل حرام است نوح به باطل بر ذاكر و مستمع و اخذ اجرت بر آن ، اگر بنحو غنا و مطرب نباشد ؛ و گر نه باطل و حق ، در حرمت فرقى ندارد . و مراد از باطل ، خلاف حق است ، مثل اين كه در نياحت ، مفاخر ميّت از امور محرّمه را تعداد نمايد از قبيل سفك دماء محرّمه در ابراز شجاعت او ، و امثال آن ، از كذب در نسبت فضيلت به ميّت .
نوح براى سيد الشهدا عليه السلام و بر خلاف آن ، نوح به حق جائز و در مثل سيّد الشهداء عليه السلام و ساير اهل بيت عصمت عليهم السلام و ملحق به ايشان ، مندوب است .
و از اينجا ظاهر است كه ترجيع حاصل در نوحِ جائز ، مضرّ نيست ، زيرا ترجيع غنائى و مطرب شأنى نيست و از آن سنخ موضوعاً خارج است ، حتى از نوح عشاق خيالى در فقد محبوبِ باطل ، خارج است .
و از اين بيان ظاهر مىشود امتياز صوت بلبل و جغد ؛ و آن كه غنا در شبيه به اوّل است نه شبيه به دوّم ؛ و آن كه در اوّل ، فرقى بين سير مغنى كه عاشقانه است براى غايت سرور از وصل يا غايت حزن از هجر ، نيست در تحقّق غنا و حرمت آن ؛ و آن كه دوّمى منتهى در كيفيّت سير

398