و اگر متعيّن نباشد ، پس استيجار و تجهيز غير ، باقى بر وجوب كفائىِ متعلَّق به اعم از مباشرت و استنابه و استيجار غير است ، به جهت حصول غرض به همهء اينها و امكان قيام اكثر از حدّ كفايت به واجب كفائى .
و اگر قادرِ به مباشرت ، استيجار غير نمود از خودش ، وجوبْ جهاد ساقط است با عدم تعيّن بر خودش به مثل تعيين امام يا توقّف امر بر شخص او ، و در صورت اكتفاء به آن كه استيجار او نموده است .
و اظهر عدم فرق است در نائب ، بين قادر موسر و غير او ؛ چنانچه در منوبٌ عنه ، بين عاجز و قادر [ فرقى ] نيست در صورت عدم تعيّنِ شخصى بر قادر ، به جهت اعم بودن واجب ، بين عمل براى نفس يا غير به نيابت ، مثل وجوب اعم از مباشرت و استيجار بر موسر با عدم تعيّن ، به جهت حصول غرض از واجب با همهء اينها ، بخلاف عبادات واجبه عينيّهء تعيينيّه . و از اين جهت اظهر ، عدم صحّت استيجار قادرِ موسر است در صورت تعيّن بر او به واسطهء احتياج به او با احتياج به مستأجر باشد و غرض لزومى مترتّب بر دو فعل است ، نه بر يك فعل كه مباشرت از يكى و نيابت از ديگرى است ؛ بلكه با تعيّن بر موجر با قطع نظر از اجاره چنانچه مفروض است صحّت اجاره مشكل است ، بلكه ممنوع است ؛ و عمل براى غير در متعيّن بر نفس ، محل تأمّل است ، بلكه ممنوع است .
ابتداى به قتال در حرم 5 - ابتداى به قتال در حرم ، جائز است و حرمت آن منسوخ است ، در چهار ماه حرام كه « رجب » و « ذو القعده » و « ذو الحجه » و « محرّم » باشد ، حرام است مگر با كسانى كه حرمتى براى اين چهار ماه قائل و معتقد نيستند ، مثل كثيرى از كفّار ، و دفاع كفّار ، مربوط به اين تحريم نيست .
لزوم مهاجرت بر كسى كه قادر از وظائف دينيّه باشد 6 - واجب است مهاجرت از بلاد شرك و كفر بر كسى كه متمكَّن از اظهار شعائر اسلام و مجموع مختصّات دينيّه مثل اذان و اقامه و نماز و روزه در آنجا نباشد و بايد انجام ندهد مگر

306