تجدّد عجز براى حاضرِ بر مقاتله 3 - اگر حاضر براى مقاتله ، متجدّد شد براى او عجز تكوينى ، يا شرعى به مطالبهء غريم ، و رجوع ابوين از اذن ، يا ارادهء ارضاء ايشان بعد از خروج بدون اذن ، پس اگر واجبى اهم از واجب مقصود به رجوع از جهاد متمشّى نمىشود در حال عجز از قتال ، مثل نظر و تدبير امور لشكر ، و حرامى اهم از مقصود به رجوعْ از او در رجوع به جا آورده نمىشود ، مثل خذلان لشكر اسلام ، اظهر سقوط تكليف و عدم وجوب ثبات است ؛ و گر نه رعايت اهمِ تكاليف مىنمايد از حفظ نفس و اداى دين و بِرّ والدين يا عمل به واجب ديگر و ترك محرّم ديگر .
بذل مال به عاجز از جهاد 4 - اگر شخصى به عاجز از جهاد از حيث مالِ لازم در آن ، بذل نمود مالى را [ بقدر ] كافى براى خروج و لوازم ، پس اگر به عنوان اجرتِ عمل باشد ، واجب نيست تحصيل مال به تكسّب محتاج به قبول در واجب مشروط به عدم فقر ؛ و اگر به محضِ عنوانِ بذل باشد ، پس بنا بر لزوم قبول در آن مثل هبه ، مثل قبول اجاره است ؛ و گر نه واجب مىشود جهاد بدون قبول . و احوط در صورت تعيين بر تقدير قبول ، قبول است . و در بذل نفقهء حج ، مناسب مقام ، مذكور شده است .
وجوب و عدم وجوب استيجار براى عاجز از جهاد اگر عاجز از مباشرت جهاد بود لكن موسر بود ، آيا واجب است استيجار معسر يا نه ؟ در صورت تعيّن بر فرض قدرت ، به عدم ظن اكتفاء به مباشرين قتال ، احوط وجوب استيجار است ، بلكه محتمل است وجوب استيجار في الجمله بر مباشر قادر با عدم اكتفاء به او و ساير مباشرين و تمكَّن او از استيجار ، اگر عدم وجوب در فرض اتفاقى نباشد ، و هم چنين تعدّد اجيرها .

305