به جهت ادراك اضطرارى آن اگر متمكَّن شود از مراجعت قبل از آن ، پس واجب است كه چنين كند تا ادراك وقوف اختيارى يا اضطرارى نمايد ، از آن جا به مشعر رفته ادراك آن نيز نمايد و اعمال روز عيد را در منى به عمل آورد ؛ و اگر ممكن نشود ادراك وقوف عرفه اصلًا ، پس اگر ممكن است ادراك وقوف مشعر الحرام ، پس آن نيز كفايت مىكند و حج او صحيح است و الَّا حج او در آن سال فاسد خواهد بود . الحاصل تقيّه در اين مقام مصحّحِ عمل نمىشود على الأحوط و الأقوى . [1] [ مقصد دوّم ] مستحبات وقوف عرفات مقصد دوّم در مستحبات وقوف عرفات است . مستحب است كه در وقت وقوف با طهارت باشد و غسل كند و آن چه موجب تفرّق حواسّ است از خود دور كند تا دل متوجّه جناب اقدس بارى شود . در اين وقت ، نماز ظهر و عصر را در اوّل وقت به جا آورد به يك اذان و دو اقامه و وقوف كند در دست چپ كوه نسبت به كسى كه از مكَّه آيد ؛ و در پائين كوه وقوف كند در زمين هموار ؛ و با اصحاب خود مجتمع باشند به پهلوى يكديگر ؛ و بعد از نماز بايستد و مشغول دعا شود .
و مكروه است كه بالاى كوه رود و آن كه در حال وقوف سواره باشد يا نشسته ، اگر تواند ايستادن را و اگر نه هر قدر كه مىتواند .

[1] بلكه با عدم علم به خلاف و عدم قيام حجّت شرعيّه بر خلاف و با صدق تقيّه بنحو معهودِ متعارف ، اقوى كفايت موافقت با عامّه است ، چنانچه سيرهء قطعيه غير مردوعه بر آن دلالت دارد ؛ و عدم مانعيّت علمِ به خلاف ، از صحّت عمل با ناچارى و تقيّه ، خالى از وجه نيست ؛ و عمل به واقع در جميع صور ظاهراً مجزى است . و با عدم شرايط تقيّه ، صحّت عمل ، مورد تأمّل است با موافقت عامّه و لو علم به خلاف عمل ايشان بر حسب حكم حاكم ايشان نباشد ، و اللَّه العالم .

269