فصل سوّم : در نماز طواف است بدان كه واجب است بعد از طواف عمره ، دو ركعت نماز طواف مثل نماز صبح . و واجب است كه آنها را نزد مقام حضرت ابراهيم عليه السلام به جا آورد . و احوط مبادرت به اتيان آنها است بعد از طواف .
و احوط آن است كه در پشت مقام به جا آورد [1] ؛ و با عدم تمكَّن و بُعد مفرط كه نزد مقام صدق نكند ، در يكى از دو جانب آن به جا آورد ؛ و اگر آن هم ممكن نباشد ، مراعات مىكند الأقرب فالأقرب به سوى خلف مقام [2] و دو جانب آن را .
و اما طواف مستحب ، پس نماز آن را در همهء مسجد مىتوان كرد اختياراً ، بلكه گفته‌اند [3] كه ترك مىتوان كرد عمداً .
فراموشى نماز طواف و عدم قدرت بر نماز صحيح و اگر كسى اين نماز را فراموش كند ، هر وقت كه متذكَّر شود ، به جا آورد در مقام يا در ساير مواضع مسجد الحرام ؛ و اگر در مقام ممكن نشود ، در ساير مواضع مسجد الحرام الأقرب فالأقرب به مقام . و ظاهر اين است كه اعادهء آن چه به جا آورده از سعى و غيره ، لازم نباشد اگر چه احوط اعاده است .
و بعضى متفرّع كرده‌اند بر اعتبار ترتيب ما بين نماز طواف و ما بين افعال لاحقه ، آن كه كسى كه واجبات نماز را از قرائت و غيرها نداند ، عمرهء او باطل است و هم چنين حج او ، پس بريء الذمه نخواهد شد از حجّة الاسلام ؛ لهذا بر مكلَّف لازم است در جميع اوقات خصوصاً

[1] به نحوى كه نماز در نزد او صدق كند به نزديك بودن به مقام كه سنگ مخصوص است .
[2] با رعايت احتياط در صوت دوران امر بين بعض مراتب خلف و احد جانبين به جمع در نماز ، بلكه به اعاده پس از تمكّن از نماز در پشت سر ، اگر چه در آخر وقت امكان باشد .
[3] مورد تأمّل است .

255