نمىشود ؛ يا آن كه ظالمى منع از سير نمايد ؛ يا آن كه متضرّر مىشود در طريق به ضرر مجحف ؛ يا آن كه وقت امكان سير ، وسعتِ قطعِ مسافت خاصّه را نداشته باشد ، ساقط است وجوب ، و استطاعت حاصل نمىشود .
اگر يكى از اين امور نباشد در طريق ذهاب تا رجوع به وطن و محل سكنى [ حجْ واجب است ] ؛ و اگر در ركوبْ مشقتِ عادىِ قابل تحمّل باشد ، از مريض يا صحيح ، ساقط نمىشود وجوب .
و دوايى كه محتاجٌ اليه مريض باشد ، جزء زاد [ مىباشد ] ، و طبيب لازمِ در سفر و حضر ، مثل خادمِ محتاجٌ اليه است ، و در تحقّق استطاعت لازم است تمكَّن از آنها .
نحوهء استطاعت افرادى كه نقص بدنى دارند و سفيه و « نابينا » ، مستطيع مىشود ، و اگر محتاج به قائد باشد ، اجرت او داخل در استطاعت است .
و هم چنين « اعرج » و « اصمّ » و « اخرس » مستطيع مىشوند ؛ و تمكَّن از كمكِ لازم ، داخل در استطاعت است ؛ و اگر متمكَّن از مئونهء كمك نباشد ، وجوب ساقط است .
و « سفيه » كه محجورٌ عليه است ، مستطيع مىشود ، و بر ولىّ است ارسال حافظ از تبذير با او و اجرت او . و اگر پيدا نشود يا اجرتش مفقود باشد ، ساقط است . و در تحقّق استطاعت با عدم زيادى تبذيرات از اجرت كمك و حافظ ، تأمّل است ، و عدم آن خالى از رجحان نيست .
عاجز از ركوب و اگر به واسطهء مانعى از سير [ عاجز بود ] از [ قبيل ] دشمن و مثل او ، يا آن كه خودش به واسطهء ضعف يا مرض ، از طى مسافت به ركوب عاجز بود ، وجوب ساقط است .
و اگر استطاعت ماليّه نسبت به ركوب دارد نه بدنيّه مگر با مشى ، واجب است با سعهء وقت و عدم موانع ديگر .
و اگر عاجز از ركوبِ بدون محمل است و تمكَّن تحصيلِ محمل دارد ، واجب است .

150