يازدهم جدال است و آن ، گفتن « لا و الله » يا « بلى و الله » است ، و احوط الحاق مطلق يمين است [1] . و [ جدال ] در مقام ضرورت ، به جهت اثبات حق يا نفى باطل ، جائز است [2] . و بدان كه اگر جدالْ صادق باشد ، پس در كمتر از سه مرتبه ، چيزى در آن نيست ، بجز استغفار ؛ و در سه مرتبه [3] ، يك گوسفند است .
و اما دروغ ، پس مشهور آن است كه در يك مرتبه يك گوسفند و در دو مرتبه يك گاو [4] و در سه مرتبه يك شتر است . [5] 12 - كشتن حشرات بدن دوازدهم - كشتن جانوران [6] كه در بدن ساكن مىشوند ، از بدن يا رخت ، مثل شپش يا كيك و كنه اى كه در شتر مىباشند ، و هم چنين انداختن آنها است ، بلكه از موضعى به

[1] اگر به لفظ جلاله نباشد ، اظهر عدم الحاق است ؛ و اگر به لفظ جلاله باشد ، ظاهر تحقّق حرام به مجرّد آن است .
[2] و در صورت جواز ، كفّاره اى نيست على الأظهر .
[3] پى در پى . و در حكم غير صورت تتابع با عدم تخلَّل تكفير ، تأمّل است در صادق و كاذب .
[4] و اين موافق احتياط است ، بلكه خالى از وجه نيست .
[5] و تخيير بين گاو و شتر ، خالى از وجه نيست .
[6] بنا بر مشهور ، و موافق با احتياط . و در خصوص شپش ، حرمت قتل و القاء از جسد يا ثوب ، خالى از وجه نيست ؛ و حرمت القاء غير شپش ، دليلى ندارد و شهرت هم بر آن ثابت نيست ، بلى دور انداختن كنهء خود يا كنهء شتر خود ، مورد احتياط است ، و ظاهرِ جواز ، نقل از احفظ است اگر سبب القاءِ ممنوع نباشد . و كفّارهء اين حرام ، قبضه اى از طعام ، در جميع موارد است ، على الأحوط .

231