شدن بعد از رجوع به اهل خبره خلاف آن منكشف شود ، پس بايد به حال خود گذاشت و قبر را پوشيد ، مگر آنكه تنها بعضى استخوانها بر جا باشد كه در اين صورت ، ظاهر اين است كه توان ميت ديگر را با آن استخوانها در آنجا دفن كرد و اما اگر گوشت ميت رفته باشد و استخوانها بر همان هيئت انسان باقى باشد در آنجا مىبايد به حال خود گذاشت و اختلاف شهيدين در آنجا شايد به سبب اختلاف موضوعين باشد .
< / السؤال = 1903 > < السؤال = 3365 > 184 - سؤال : آيا در ركعتين اوليين نماز اخفاتيه هر گاه مأموم ، قرائت امام را بشنود ، واجب است سكوت و استماع يا جايز است تسبيح ؟
جواب : ظاهرا واجب است سكوت و استماع ، و جايز نيست تسبيح ، نظر به اطلاق آيه ( 1 ) و صحيحه ( 2 ) زراره و فحواى روايت عبيد ( 3 ) بن زراره .
< / السؤال = 3365 > < السؤال = 3390 > 185 - سؤال : هر گاه مسبوق در ركعت ثانيه خود ، فرصت قرائت سوره و قنوت با هم نداشته باشد ، بلكه يكى از اين دو ، از براى او ميسر شود ، كدام را اختيار كند ؟
جواب : چون اظهر در نزد حقير ، وجوب قرائت است بر مأموم در ركعتين اوليين خود ، اگر مسبوق به دو ركعت باشد . و در ركعت ثانيه ، هرگاه مسبوق به يك ركعت باشد . و در ركعت اولى هر گاه مسبوق به سه ركعت باشد . و هم اظهر وجوب سوره است با حمد . و از صحيحه ( 4 ) زراره بر مىآيد كه هر گاه مهلت سوره نشود ، اكتفا مىكند به حمد ، و لازم اين مىافتد كه ترك سوره را ( به جهت ادراك امام در ركوع ) توان كرد ، پس ترك قنوت به طريق اولى . و هرگاه امر داير شود ما بين ترك واجب و مستحب ، پس ترك مستحب معين است .
لكن اشكال در اصل وجوب ادراك امام است در حال ركوع . حتى در حال عذر . و ترك واجب از براى ادراك متابعت امام محل اشكال است ، خصوصا اين كه شهيد در ذكرى مىفرمايد كه هر گاه مأموم ، پس افتد از امام بعد از اقتداى به امام بايد آن فعل را بجا آورد و

1 : اذا قرء القرآن فاستمعوا له وانصتوا - اعراف : 204 . 2 و 3 : وسائل : ج 5 ص 422 ح 2 و 3 . 4 : وسائل : ج 5 ص 445 باب من فاته مع الا ما بعض . . . ، ح 10 .

81