إسم الكتاب : جامع الشتات ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 451)

از مسلمين كه بر امام زمان خروج كنند ، مثل جنگهايى كه معاويه و طلحه و زبير و اهل نهروان با امير المؤمنين ( ع ) كردند .
سوم آن است كه در زمان غيبت امام ( ع ) كفار هجوم كنند بر اهل اسلام و مقصود آنها يا تلف كردن اصل اسلام باشد كه مىخواهند دين اسلام از ميان برخيزد ، يا اينكه بر سر جمعى از مسلمانان مىروند به قصد قتل و نهب و غارت ، و هم چنين هرگاه در زمان حضور امام باشد ، و لكن فرصت اذن از امام عادل يا نايب خاص او نباشد ، اين قسم هم اطلاق جهاد بر آن شده ، چهارم دفاع از جان و عرض و مال است ، هر چند آن دشمن نه كافر باشد و نه باغى ، مثل دزد متقلب و قطاع الطريق و غير آنها و از اين باب است اسيرى كه در ميان كفار باشد و جمعى ديگر از كفار با اين جماعت كه اسير در ميان آنهاست دشمن باشد و بر سر اينها بيايند كه آن اسير هم در اين صورت ، جنگ مىكند ، اما به قصد دفاع از نفس خود نه از براى كمك با كفارى كه در ميان آنهاست .
هر گاه اين را دانستى پس بدان كه آن جهادى كه پاى قتال در ميان نيست ، همه آنها معانى مجازيه است ، اطلاق جهاد و شهادت بر آنها مجازى است و مراد از اطلاق جهاد بر آنها اين است كه شبيه جهادند در فضيلت و ثواب . و اما اين اقسامى كه پاى جنگ و ادال در ميان آنها هست ، پس آن جهاد با كفار است به قصد آنكه آن را دعوت به اسلام كنند ، يا با باغيان ، يعنى جمعى از مسلمين كه اظهار عداوت و سركشى با امام زمان مىكنند ، پس آنها جهاد حقيقى هستند و اذن امام در اينها شرط است و هم چنين هر گاه كفار هجوم كنند بر مسلمين و ممكن باشد كه به اذن امام جنگ كنند باز بدون اذن امام نمىكنند ، هر چند براى دعوت به اسلام نباشد و محض براى دفع آنها باشد و از غير اين اقسام ، حضور و اذن امام شرط نيست و آنچه از احكام حضور و ظهور امام است دانستن آن الحال براى ما مهم نيست .
آنچه مهم هست براى ما ، دانستن دو چيز است : يكى مسئله اينكه كفار هجوم كنند بر سر مسلمين به قصد بر انداختن ريشه اسلام يا از براى قتل و غارت جمعى از مسلمين ، هر چند منظور آنها تغيير دين و بر انداختن اسلام نباشد و دوم مسئله دفاع است ، در اين دو

375