گذران نمود و ذل سؤال را به خود راه نداده و ضرب از دست اشخاصى كه توقع وجه گرفتن دارند نخورد ؟ از براى خدا ، آنچه بر اين حقير لازم است كه به عمل بياورم اعلام فرمايند .
جواب : آنچه حقير از ثقه معتمدى شنيدم كه در اين سنوات ، دو دفعه از راه دريا رفته ، كه يكى از آنها همين سالى بود كه حقير ، مشرف شده بودم پرسيدم كه به چقدر مىتوان رفت ؟ گفت : به چهار صد قروش به آسانى مىتوان رفت . و اما خوف مرض ، پس اگر از حال خود ، تجربه كرده است كه به دريا نشستن ضررى دارد كه متحمل نمىتواند شد ، يا طبيب حاذق ثقه بگويد كه مضر است ، ظاهر اين است كه مستطيع نباشد ، و اما محض احتمال ضرر يا خوف از مجرد استفراغ كردن و قى كردن در روز اول ، چنان كه غالب مردم ، مبتلا بر آن مىشوند ، پس آن عذرى نمىشود ، پس هرگاه مالك اين مقدار هستيد بعد از وضع دين ومؤنه عيال واجب النفقه تا مراجعت ، بايد به روى .
و اما راه خشكى : پس اگر از راه شام ، خواهى به روى كه مأمن و ظاهر اين است كه از اين طرف راه منحصر است در آن از براى سرنشين ، ممكن است به هزار قروش يا كمتر توان رفت ، بلكه شايد به نهصد قروش هم توان رفت و به كجاوه و محمل به هزار و دويست قروش توان رفت و خوف تحريك صفرا ، هرگاه دفع شود به سايبان بر سر شتر هم مىتوان به آن درست كرد . به هر حال ، در ايام حرام كه بايد سر برهنه بود ( و هر چند جايز است پوشيدن سر در حالت عذر ، و قربانى كشتن ) و به هر حال ، تدبيراتى كه كرده‌اى كه جمع نشود ، هر چند از براى خودت فايده كرده باشد نهايت هر پسرت كه صاحب چهل تومان يا بيشتر باشد احتمال استطاعت را از براى آنها قرار داده‌اى و از براى مستطيع ، تمامى ملك تنها معتبر نيست ، بلكه مجموع مال را حساب مىكنند و همان دين ومؤنه يك سال را حساب مىكنند . بلى هرگاه كسى باشد كه اگر املاك را بفروشد به غير گدايى در برگشتن چاره ندارد ، در آنجا حكم به فروختن نمىكنم ، و لكن شما و امثال شما و اولاد شما چنين نيستيد ، به جهت آنكه زكات گرفتن از براى شما ممكن است و خارج از زى شما نيست و از جمله مستثنيات استطاعت خانه نشيمن است

286