به سبب ترك قصد تقرب سقوط اصل واجب لازم نمىآيد تا اينكه بگوييم قادر بر كسب است و زكات بر او حرام است .
و مؤيد اين است آنچه از عالى جناب مرحمت و مغفرت مآب استاد خود ، آقا محمد ( 1 ) باقر طاب ثراه شنيدم كه مىفرمودند روايتى است كه فرموده‌اند به اين مضمون كه " اطلبوا العلم ولو لغير الله فانه يجر الى الله ( 2 ) " و لكن خود به آن روايت در كتب اصحاب بر نخورده‌ام . و بالجمله نهى از تحصيل ريايى مستلزم رخصت در ترك مطلق تحصيل نيست . و ترك امر مقدور به اختيار مستلزم عدم امكان ، نيست و او مكلف است به تحصيل به قصد قربت در حال عدم قصد قربت نه به ترك آن ، تا محال لازم آيد و به فرضى كه مستلزم محال باشد دليلى بر قبح آن نيست ، چون خود باعث آن شده پس صادق است كه مأمور است به تحصيل كه منافى كسب است ، پس صادق است بر او كه فقير است .
و اما ثانيا : پس مىتوانيم گفت كه از سهم في سبيل الله توان داد و در آن ، اين دقتها نيست ، مثلا از وجه زكات ، عمله و بناى فساق و فجار بلكه كفار مىتوان گرفت كه پل و رباط بسازند ، و شكى نيست به پا داشتن تحصيل علم از وجوه في سبيل الله است ، چون لا اقل منشأ اين مىشود كه ديگران از اينها اخذ علوم مىكنند ، هر چند علوم ادبيه باشد كه آن از مقدمات علم فقه مىباشد . و اين از باب اعانت بر آثم هم نيست كه از آن جهت ممنوع باشد ، زيرا كه مقصود اعانت بر قصد ريا نيست ، بلكه اعانت است در اقامه معروف .
< / السؤال = 5052 > < السؤال = 5036 > 343 - سؤال : مستحق ، فقير غير عادل را مىتوان وكيل كند در اخذ زكات و جعاله او قرار دهد از وجه زكات يا نه ؟
جواب : هر چند اظهر عدم اشتراط عدالت است در مستحق زكات ، لكن هرگاه

1 : دانشمند معروف آقا محمد باقر بهبهانى . 2 : بديهى است وى هنگام تشويق شاگردانش از لفظ " حتى " استفاده مىكرده " علم چنين است و چنان است . . . حتى گفته‌اند كه در روايت نيز چنين آمده است " و گرنه ، نه خود او چنين روايتى را مىپذيرد و نه ديگران به اين سخن ارزشى قائلند .

174