إسم الكتاب : جامع الشتات ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 451)

ناسى موضوع ، معذور است يا نه ؟ و سهوا اقتدا كردن به فاسق ، يعنى سهوا از موضوع كه فسق است نه سهوا از حكم ، چه حكم دارد ؟
جواب : قاعده فقها در اين كه نسيان واجبات هر گاه رو دهد مادامى كه محل او باقى است لازم است عود و تدارك و اتيان بما بعد ثانيا ، و بعد از تجاوز از محل اگر آن واجب ركن است مبطل نماز مىشود و هر گاه غير ركن است صحيح . و بعضى را قضا و تداركى هست مثل يك سجده و تشهد و بعضى را چيزى لازم نيست . و تفسير تجاوز از محل را به آن كرده‌اند كه عود به آن ، مستلزم تكرار ركنى نشود و داخل ركن ما بعد هم نشده باشد .
و لكن باز صريح گفته‌اند كه هر گاه ذكر سجود را فراموش كرد يا طمانينه حال ذكر را ، تا سر برداشت ديگر بر نمىگردد و هم چنين سجود بر اعضاى سبعه به غير وضع جبهه [ كه ] حقيقت سجده به آن عمل مىآيد . و در اغلب آن مواضع ، نه از عود ، تعدد ركن لازم مىآيد و نه هم دخول در ركن ديگر شده ، مگر اينكه از هر دو سجده عود كند ، زيرا كه يك سجده ركن نيست ، و لكن ظاهرا خلافى نيست در مثل اينها . و از جمله عود به طمانينه حال قيام ، بعد ركوع ، است تا به سجود رود و همچنين طمانينه ما بين سجدتين تا به سجده دوم رود .
و دليل در اين مسائل ، گويا همان اجماع ايشان باشد و [ تمسك به ] اطلاق بعض احاديث مثل روايت قداح ( 1 ) و روايت على بن يقطين ( كه در نسيان ذكر ركوع ، و سجود بر ما لا يصح السجود عليه نسيانا هستند ) در غير كلام شهيد در ذكرى و بيان ، در نظرم نيست ، هر چند تصريح ايشان در صحت نماز ، با سهو سجود بر اعضاى سبعه به غير جبهه به طريق اولى افاده مطلب مىكند . و همچنين اكتفاى به استثناى وضع جبهه و حصول مسمى ، به تقريب اينكه بدون آن ماهيت سجده تحقق نمىپذيرد ، مستلزم آن است كه بدون وضع بر ما لا يصح السجود عليه هم ، ماهيت تحقق مىپذيرد .
و لكن عبارت شهيد موهم اين است كه مسئله ، در نسيان سجود بر ما لا يصح السجود

1 : عبد الله بن القداح : وسائل : ج 4 ص 939 باب 15 ، ابواب الركوع ح 1 .

125