همراه با هاله‌اى از نور كم ديده شود كه چنين حالتى مىتواند نشانه اين باشد كه روز گذشته روز اول ماه بوده و فردا روز دوّم است . همچنين اگر به دليل ديده نشدن ماه در شب سىام ماه گذشته بنا بر استصحاب حكم شود كه آن روز روز سىام است اما در شب سيزدهم ماه آينده ماه به صورت بدر كامل ديده شود كه همين علامت مىتواند نشانه اين باشد كه آن شب در واقع شب چهاردهم ماه است و ماه گذشته بيست و نه روز بوده است . .
مكارم : [ دوم : ] شهادت عده‌اى كه از گفتهء آنها يقين پيدا شود ( هر چند عادل نباشند ، همچنين هر چيزى كه مايهء يقين گردد ) . .
زنجانى : دوّم : آن كه از جهتى براى انسان يا نوع مردم اطمينان حاصل شود ؛ مثلًا عده‌اى بگويند ماه را ديده‌ايم ، ولى اگر براى شخص انسان بر خلاف متعارف اطمينان حاصل شود ، به گونه‌اى كه براى نوع مردم در آن شرايط اطمينان حاصل نمىشود نمىتواند به اطمينان خود اعتماد كند . . ( 6 ) گلپايگانى ، صافى : به شرط اين كه صفت ماه را بر خلاف يكديگر نگويند و قولشان قابل تصديق باشد ؛ پس اگر بر خلاف هم صفت ماه را بگويند يا هوا ابر باشد و يا اگر آسمان صاف باشد هيچ كس غير از اين دو نفر نبيند ، كفايت نمىكند . [ پايان مورد سوّم ] بهجت : يا اين كه يكى بگويد ماه را ديدم و ديگرى بگويد سى روز قبل ماه شعبان را ديدم . .
زنجانى : و به جهتى مثل صاف بودن هوا و منحصر بودن گواهان به دو نفر ، اطمينان نوعى به اشتباه آنها نباشد [ پايان مورد سوم ] ( 7 ) خوئى ، تبريزى : اوّل ماه ثابت نمىشود [ پايان مورد سوّم ] ( 8 ) بهجت : [ پايان مورد سوّم ] نورى : اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند و يا آسمان صاف باشد و جمعيت زيادى با دقت تمام براى ديدن ماه اجتماع كنند و نبينند ؛ در اين صورت كه احتمال عقلايى براى اشتباه آن دو نفر هست ، بگويند ؛ اول ماه ثابت نمىشود . .
سيستانى : سوّم : دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‌ايم ، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ، اوّل ماه ثابت نمىشود و همچنين است اگر انسان يقين يا اطمينان به اشتباه آنها داشته باشد يا شهادت آنان مبتلا به معارض يا در حكم معارض باشد مثلًا اگر گروه زيادى از مردم شهر استهلال نمايند ، ولى بيش از دو نفر عادل كسى ديگر ادعاى رؤيت ماه را نكند ، يا آن كه گروهى استهلال كنند ، و دو نفر عادل از ميان آنان ادّعاى رؤيت كنند و ديگران رؤيت نكنند حال آن كه دو نفر عادل ديگر در ميان آنها باشد كه در دانستن جاى هلال و در تيزبينى مانند آن دو عادل اول باشند و آسمان صاف باشد و مانع احتمالى از ديدن آن دو نباشد ، در اين چنين موارد ، اول ماه به شهادت دو عادل ثابت نمىشود . . ( 9 ) مكارم : [ سوم : ] شهادت دو مرد عادل ، ولى اگر اين دو شاهد صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند ، يا نشانه هايى بدهند كه دليل بر اشتباه آنهاست به گفتهء آنها اوّل ماه ثابت نمىشود . . ( 10 ) خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : بقيه مسأله ذكر نشده .
مكارم : البته اين در صورتى است كه اوّل ماه قبل ، مطابق همين طُرُق ثابت شده باشد . .

960