يا قصد كند كه روزه نباشد ( 6 ) . چهارم : آن كه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز روزه بگيرد ( 7 ) . پنجم : آن كه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه ، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ( 8 ) و نيز اگر بعد از تحقيق با اين كه گمان دارد صبح شده ، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاى آن روزه بر او واجب است ( ولى اگر بعد از تحقيق گمان يا يقين كند ( 9 ) كه صبح نشده و چيزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نيست ( 10 ) ) بلكه اگر ( 11 ) بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه ( 12 ) و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، قضا واجب نيست ( 13 ) . ششم : آن كه كسى بگويد صبح نشده ( 14 ) و انسان به گفتهء او كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است ( 15 ) . هفتم : آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفتهء او يقين نكند ، يا خيال كند شوخى مىكند ( 16 ) و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است . هشتم : آن كه به گفتهء كس ديگر كه عادل باشد افطار كند ( 17 ) ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است ( 18 ) . نهم : آن كه در هواى صاف به واسطهء تاريكى يقين كند ( 19 ) كه مغرب شده و افطار كند بعد معلوم شود مغرب نبوده است ( 20 ) ولى اگر در هواى ابر ( 21 ) به گمان اين كه مغرب شده افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده ، قضا لازم نيست ( 22 ) . دهم : آن كه براى خنك شدن ، يا بىجهت مضمضه كند ( 23 ) يعنى آب در دهان بگرداند و بىاختيار فرو رود ( 24 ) ، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد ، يا براى وضو مضمضه كند ( 25 ) و بىاختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست ( 26 ) . ( 1 ) سيستانى : در چند مورد غير از مواردى كه قبلًا به آنها اشاره شد . . ( 2 ) مكارم : لازم است . . ( 3 ) [ مورد اول بجز رساله آيت الله نورى در رساله بقيه آيات عظام نيست ] ( 4 ) گلپايگانى : از خواب دوّم و يا سوّم . . زنجانى : از خواب دوم يا بيشتر . .
خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، صافى ، فاضل : از خواب دوّم . . ( 5 ) صافى : ولى در خواب سوم احتياط مستحب مؤكد كفاره است . .
زنجانى : و كسى كه در خواب محتلم شود و بعد بيدار شود و ببيند جنب شده و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود ، بايد روزهء آن روز را قضا كند ، چنانچه در مسألهء [ 1631 ] گفته شد .
مكارم : [ اوّل ] : در صورتى كه در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد و بيدار شود و براى بار دوم يا سوم بخوابد و بيدار نشود ، در اين صورت احتياط واجب قضاى روزه است ، امّا اگر در خواب اول بيدار نشود قضا ندارد و روزه‌اش صحيح است . . ( 6 ) اراكى ، خوئى ، گلپايگانى ، تبريزى ، صافى ، زنجانى ، نورى : يا قصد كند كارى كه ( زنجانى : ملتفت است ) روزه را باطل مىكند انجام دهد . .
سيستانى : و همچنين اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد به تفصيلى كه در مسأله [ 1570 ] بيان شد . .

939