( 1 ) زنجانى : ولى اگر نماز امام ، برخى از شرايط را دارا نباشد يا با برخى از موانع همراه باشد كه فقدان سهوى آن شرايط يا همراه بودن سهوى آن موانع نماز را باطل نمىكند ، مىتوان به او اقتدا كرد ؛ مثل آن كه امام جماعت سهواً از قبله منحرف بوده و مقدار انحرافش به بيش از سمت راست يا سمت چپ قبله نرسيده باشد ، يا سهواً با لباس نجس نماز بخواند ، همچنين اگر امام برخى از كارهاى نماز را ترك كند ، در صورتى كه انجام آن كارها از سوى امام ، به جاى مأموم نباشد ، بنا بر اين اگر امام به جهت فراموشى در ركعت سوم و چهارم تسبيحات اربعه را نخواند ، يا در ركعت قبل ، تمام يا قسمتى از حمد را نخوانده باشد ، مىتواند به او اقتدا كند ؛ ولى در آن ركعتى كه تمام يا قسمتى از حمد را نخوانده ، نمىتواند به او اقتدا كند ؛ اگر چه در حال ركوع بخواهد اقتدا كند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1421 اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده ] < / صفحة فارغة > مسأله 1421 اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده يا كافر بوده ، يا به جهتى نمازش باطل بوده ( 1 ) مثلًا بى وضو نماز خوانده ، نمازش صحيح است ( 2 ) . ( 1 ) گلپايگانى ، صافى : عادل نبوده ، يا به جهتى نمازش باطل بوده . . ( 2 ) بهجت : و همچنين اگر در اثناء نماز به يكى از اين سه امر اطَّلاع پيدا كرد ، نيّت فرادى مىكند و بقيهء نماز را مىخواند و نمازش صحيح است .
زنجانى : و ظاهراً جماعت هم مىباشد . بنا بر اين اگر چه سهواً پيش از امام سر از ركوع بردارد و به جهت تبعيت از امام جماعت ، ركوع را زياد كرده باشد ، نمازش باطل نمىشود ، هر چند زيادى سهوى ركوع نيز در نماز فرادى نماز را باطل مىسازد .
خوئى ، تبريزى : در صورتى كه مثل زياد كردن ركوع از كارهايى كه نماز فرادى را و لو سهواً باطل مىكند نكرده باشد ، نمازش صحيح است . فاضل : نماز جماعت مأموم صحيح است .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1422 اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1422 اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه ( 1 ) چنانچه در حالى باشد كه وظيفهء مأموم است مثلًا به حمد و سورهء امام گوش مىدهد بايد ( 2 ) نماز را به جماعت تمام كند و اگر مشغول كارى باشد كه هم وظيفه امام و هم وظيفه مأموم است ( 3 ) مثلًا در ركوع يا سجده باشد ، بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد . اين مسأله ، در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) خوئى ، تبريزى : اگر بنايش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد كه از روى فراموشى نيّت جماعت نكرده است . .
سيستانى : چنانچه به نشانه هايى اطمينان پيدا كند كه اقتدا كرده بايد نماز را به جماعت تمام كند و در غير اين صورت ، بايد نماز را به نيّت فرادى تمام نمايد .
مكارم : چنانچه در حالى باشد كه اطمينان پيدا كند مشغول جماعت است ، نماز را به جماعت تمام مىكند ولى اگر اطمينان پيدا نكند ، بايد نماز را به نيّت فرادى انجام دهد . ( 2 ) فاضل ، تبريزى ، نورى : مىتواند . . ( 3 ) گلپايگانى ، صافى : هم وظيفهء منفرد و هم وظيفهء مأموم است . .
زنجانى : مسأله اگر در بين نماز جماعت قبل از ركوع ، شك كند كه تكبيرة الاحرام را گفته

776