مكارم : تا روى مهر سجده كند ، ولى اگر در همان جا بتواند روى سنگ يا بوريا و مانند آن سجده كند واجب است .
گلپايگانى ، صافى : مسأله جايى كه انسان بايد تقيه كند اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مىباشد ، طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد ، نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد و اگر نمىتواند احتياط لازم ( صافى : احتياط ) آن است كه در صورت امكان براى نماز به جاى ديگر برود و الَّا در همان جا نماز بخواند و بر فرش و مانند آن سجده نمايد .
صافى : هر چند ظاهر اين است كه در مورد تقيه به جهت تحبيب و تأليف قلوب لازم نيست كه براى نماز به جاى ديگر برود .
زنجانى : مسأله جايى كه انسان مىتواند تقيه كند تا مىتواند نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد ؛ بلكه اگر بتواند بر حصير يا چيزى كه سجده بر آن صحيح مىباشد طورى سجده كند كه به زحمت نيفتد ، نبايد بر فرش و مانند آن سجده كند ؛ بلكه اگر لازم باشد بايد براى نماز به جاى ديگر برود ؛ بلكه اگر در صورت ناچارى هم بر فرش و مانند آن سجده نمايد ، بايد نماز را دوباره بخواند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1073 اگر روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمىگيرد ] < / صفحة فارغة > مسأله 1073 اگر روى چيزى كه ( 1 ) بدن روى آن آرام نمىگيرد سجده كند باطل است ( 2 ) ولى روى تشك پَر ( 3 ) ، يا چيز ديگرى كه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن آرام مىگيرد سجده كند اشكال ندارد . ( 1 ) گلپايگانى ، صافى : اگر روى تشك پَر يا چيز ديگرى كه . .
خوئى ، تبريزى ، سيستانى : اگر روى تشك پَر و مانند آن در صورتى كه . .
زنجانى : اگر روى تشك فنرى يا چيز ديگرى كه . . ( 2 ) اراكى ، خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : بقيه مسأله ذكر نشده .
گلپايگانى ، صافى : ولى چنانچه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن ، بدن آرام بگيرد اشكال ندارد .
مكارم : اشكال دارد ، ولى چنان كه قبلًا نيز گفتيم ، اگر در كشتى و قطار و مانند آن بتواند واجبات نماز را در حال حركت رعايت كند نمازش صحيح است . اگر انسان روى تشك يا چيز ديگرى سجده كند كه بدن در اوّل آرام نيست و بعد آرام مىگيرد مانعى ندارد . ( 3 ) بهجت : روى تشك . .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1074 اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند ] < / صفحة فارغة > مسأله 1074 اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند ( 1 ) بنا بر احتياط واجب بايد در حالى كه ايستاده است براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند . اين مسأله ، در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) اراكى : مىتواند ايستاده نماز بخواند و براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند .
خوئى ، گلپايگانى ، فاضل ، تبريزى ، سيستانى ، صافى ، نورى ، زنجانى : مسأله اگر انسان ناچار شود كه در زمين گِل نماز بخواند ، چنانچه آلوده شدن بدون لباس براى او مشقّت

583