زنجانى : مسأله اگر نتواند به مقدار ذكر واجب در ركوع بماند ، احتياط واجب آن است كه مقدارى را در حال رفتن به ركوع يا در حال بر خاستن بگويد و آن چه را مىتواند در حال ركوع بگويد .
مكارم : مسأله هر گاه كسى مىتواند ركوع كند ، امّا به خاطر بيمارى يا علَّت ديگرى نمىتواند به اندازهء ذكر واجب توقّف كند ، بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ، ذكر واجب را بگويد ، هر چند بدن آرام نباشد ؛ و اگر نتواند ، در حال برخاستن ، ذكر را تمام كند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1035 اگر به واسطهء مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد ] < / صفحة فارغة > مسأله 1035 اگر به واسطهء مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد ( 1 ) نماز صحيح است ولى بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ، ذكر واجب يعنى " سبحان ربي العظيم و بحمده " يا سه مرتبه " سبحان الله " را بگويد ( 2 ) . ( 1 ) فاضل : اگر به واسطهء مرض و مانند آن نتواند در ركوع آرام بگيرد . . ( 2 ) گلپايگانى ، بهجت ، صافى ، زنجانى : ذكر واجب را بگويد .
خوئى ، تبريزى ، سيستانى : ذكر واجب را به نحوى كه گذشت بگويد .
مكارم : رجوع كنيد به ذيل مسأله 1034 .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1036 هر گاه نتواند به اندازهء ركوع خم شود ] < / صفحة فارغة > مسأله 1036 هر گاه نتواند به اندازهء ركوع خم شود بايد به چيزى تكيه دهد و ركوع كند و اگر موقعى هم كه تكيه داده نتواند به طور معمول ركوع كند بايد ( 1 ) به هر اندازه مىتواند ، خم شود ( 2 ) و اگر هيچ نتواند خم شود ( 3 ) بايد موقع ركوع بنشيند و نشسته ركوع كند ( 4 ) و احتياط مستحب ( 5 ) آن است كه نماز ديگرى هم بخواند و براى ركوع آن با سر اشاره نمايد . ( 1 ) خوئى ، تبريزى : بنا بر احتياط بايد . . ( 2 ) خوئى ، تبريزى : و اشاره به ركوع نيز بنمايد . .
گلپايگانى ، صافى : و در اين صورت احتياط لازم آن است كه نماز را دوباره بخواند و ركوع آن را نشسته بجا آورد . . سيستانى : بايد به اندازه‌اى كه عرفاً به آن ركوع گفته شود خم شود . . ( 3 ) سيستانى : اگر به اين مقدار نتواند خم شود . . ( 4 ) خوئى ، تبريزى ، سيستانى : بايد براى ركوع با سر اشاره نمايد . [ پايان مسأله ] بهجت : بايد با سر اشاره نمايد و اگر آن هم ممكن نشد با چشم به وسيلهء بستن براى ركوع و باز كردن براى برخاستن از ركوع اشاره نمايد و اگر از اين هم عاجز است بايد در قلب نيت ركوع كند و ذكر آن را بگويد . ( 5 ) گلپايگانى ، صافى : احتياط لازم . . نورى : احتياط واجب . .
مكارم : مسأله كسى كه نمىتواند به اندازهء ركوع خم شود اگر بتواند بايد به چيزى تكيه كند و ركوع نمايد و اگر آن هم ممكن نشود بايد به هر اندازه ممكن است خم شود و اگر هيچ نتواند خم شود ، بايد ركوع را به صورت نشسته انجام دهد ، و اگر آن هم ممكن نشود در حال ايستاده با سر اشاره مىكند و اگر اين را هم نتواند ، به نيّت ركوع چشمها را برهم مىگذارد و ذكر را مىگويد و به نيّت برخاستن از ركوع چشمها را باز مىكند .
زنجانى : مسأله هر گاه به هيچ وجه و لو به تكيه دادن به چيزى نتواند به اندازهء واجب ركوع خم شود ، بايد براى ركوع با سر اشاره نمايد و به احتياط مستحب هر اندازه هم مىتواند ، خم شود .

565