چنانچه در بين جماع يادش بيايد ، يا ديگر مجبور نباشد ، بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود ، روزهء او باطل است ( 3 ) . ( 1 ) فاضل : يا در خواب باشد . .
تبريزى : روزهء او باطل نمىشود ، ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود روزهء او باطل است . ( 2 ) [ قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام : فاضل و بهجت نيست ] ( 3 ) زنجانى : بلى ، كسى كه مُكْرَه مىباشد و براى دفع شرّ ديگرى ، جماع را اختيار مىكند ، روزه‌اش باطل مىشود ولى كفاره ندارد .
گلپايگانى ، صافى : مسأله اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد يا با او جماع نمايند ، به طورى كه از اختيار او خارج باشد ، روزهء او باطل نمىشود ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد ، يا در بين ، مختار شود بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود ، روزه او باطل است و همچنين اگر خودش از ترس جماع كند ، روزه‌اش باطل مىشود .
3 استمناء < صفحة فارغة > [ مسأله 1588 اگر روزه دار استمناء كند ] < / صفحة فارغة > مسأله 1588 اگر روزه دار استمناء كند يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد ، روزه‌اش باطل مىشود . خوئى ، سيستانى ، تبريزى ، زنجانى : مسأله اگر روزه دار استمناء كند ( معناى استمناء در مسأله [ 1572 ] گذشت ) روزه‌اش باطل مىشود .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1589 اگر بى اختيار منى از او بيرون آيد ] < / صفحة فارغة > مسأله 1589 اگر بى اختيار ( 1 ) منى از او بيرون آيد ، روزه‌اش باطل نيست ( 2 ) . ولى اگر ( 3 ) كارى كند كه ( 4 ) بىاختيار منى از او بيرون آيد ، روزه‌اش باطل مىشود ( 5 ) . ( 1 ) مكارم : در حال خواب يا بيدارى . . ( 2 ) خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى ، مكارم : بقيه مسأله ذكر نشده . ( 3 ) بهجت : ولى اگر عمداً . . ( 4 ) نورى : اگر كارى كند كه بر حسب عادت او . . ( 5 ) بهجت : در صورتى كه بداند يا اطمينان داشته باشد كه به سبب آن كار ، منى بىاختيار خارج خواهد شد .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1590 هر گاه روزه دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مىشود ] < / صفحة فارغة > مسأله 1590 هر گاه روزه دار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مىشود ، يعنى در خواب منى از او بيرون مىآيد ، مىتواند در روز بخوابد ( 1 ) و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود روزه‌اش صحيح است ( 2 ) . اين مسأله در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) گلپايگانى ، صافى : بنا بر احتياط مستحب نخوابد ولى اگر بخوابد ، روزه‌اش باطل نمىشود .
خوئى ، تبريزى ، سيستانى ، زنجانى : جايز است بخوابد هر چند به سبب نخوابيدن به زحمت نيفتد ؛ و اگر محتلم شود روزه‌اش باطل نمىشود . ( 2 ) فاضل : مخصوصاً اگر ترك خواب موجب حَرَج باشد .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1591 اگر روزه دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود ] < / صفحة فارغة > مسأله 1591 اگر روزه دار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود ، واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيرى كند . اين مسأله در رسالهء آيت الله بهجت نيست

897