( مسأله 2254 ) درختى كه از آب باران يا رطوبت زمين استفاده مىكند و به آبيارى احتياج ندارد ، اگر به كارهاى ديگر مانند بيل زدن و كود دادن محتاج باشد ، معامله مساقات در آن صحيح است .
( مسأله 2255 ) دو نفرى كه مساقات كرده‌اند ، با رضايت يكديگر مىتوانند معامله را به هم بزنند . و نيز اگر در ضمن قرارداد مساقات شرط كنند كه هر دو يا يكى از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند ، مطابق قرارى كه گذاشته‌اند به هم زدن معامله اشكال ندارد . و اگر در ضمن معامله مساقات شرطى كنند و آن شرط عملى نشود ، كسى كه براى نفع او شرط كرده‌اند ، مىتواند معامله را به هم بزند .
( مسأله 2256 ) اگر مالك بميرد ، معامله مساقات به هم نمىخورد و ورثه‌اش به جاى او هستند .
( مسأله 2257 ) اگر كسى كه تربيت درختها به او واگذار شده بميرد ، چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربيت كند ، ورثه‌اش بجاى او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجير هم نگيرند حاكم شرع از مال ميت اجير مىگيرد و حاصل را بين ورثه ميت و مالك قسمت مىكند و اگر قرار كرده باشند كه خود او درختها را تربيت نمايد ، با مردن او معامله به هم مىخورد .
( مسأله 2258 ) اگر شرط كند كه تمام حاصل براى مالك باشد ، مساقات باطل است ، و ميوه مال مالك مىباشد و كسى كه كار مىكند نمىتواند مطالبه اجرت نمايد ولى اگر باطل بودن مساقات به جهت ديگر باشد ، مالك بايد مزد آبيارى و كارهاى ديگر را به مقدار معمول به كسى كه درختها را تربيت كرده بدهد . ولى اگر مقدار معمول بيشتر از مقدار قرارداد باشد دادن زيادى لازم نيست .
( مسأله 2259 ) اگر زمينى را به ديگرى واگذار كند كه در آن درخت بكارد و آنچه عمل مىآيد مال هر دو باشد معامله باطل است ، پس اگر درختها مال صاحب

395