را كه ميوه آن مال خود او است ، يا اختيار ميوه‌هاى آن با او است تا مدت معينى به آن كس واگذار كند كه تربيت نمايد و آب دهد و به مقدارى كه قرار مىگذارند از ميوه آن بردارد ، اين معامله را مساقات مىگويند .
( مسأله 2247 ) معامله مساقات در درختهائى كه ميوه نمىدهد مثل بيد و چنار صحيح نيست و در مثل درخت حنا كه از برگ آن استفاده مىكنند اشكال ( احتياط واجب صحيح نيست ) دارد ولى معامله بعنوان جعاله باشد در هر دو قسم صحيح است .
( مسأله 2248 ) در معامله مساقات لازم نيست صيغه بخوانند بلكه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار كند و كسى كه كار مىكند به همين قصد مشغول كار شود ، معامله صحيح است .
( مسأله 2249 ) مالك و كسى كه تربيت درختها را به عهده مىگيرد ، بايد مكلف و عاقل باشند و كسى آنها را مجبور نكرده باشد و نيز مالك بايد سفيه نباشد يعنى ، مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف نكند .
( مسأله 2250 ) مدت مساقات بايد معلوم باشد و اگر اول آن را معين كنند و آخر آن را موقعى قرار دهند كه ميوه آن سال بدست مىآيد صحيح است .
( مسأله 2251 ) بايد سهم هر كدام نصف يا ثلث حاصل و مانند اينها باشد و اگر قرار بگذارند كه مثلا صد من از ميوه‌ها مال مالك و بقيه مال كسى باشد كه كار مىكند معامله باطل است .
( مسأله 2252 ) بايد قرار معامله مساقات را پيش از ظاهر شدن ميوه بگذارند ، و اگر بعد از ظاهر شدن ميوه و پيش از رسيدن آن قرار بگذارند پس اگر كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت لازم است باقى نمانده باشد معامله صحيح نيست ، اگر چه احتياج بكارى مانند چيدن ميوه و نگهدارى آن داشته باشد . بلكه اگر كارى كه براى تربيت درخت لازم است باقى مانده باشد صحت معامله محل اشكال ( احتياط واجب صحيح نيست ) است .
( مسأله 2253 ) معامله مساقات در بوته خربزه و خيار و مانند اينها بنابر احتياط واجب صحيح نيست .

394