زراعت و درخت را بفروشد ، فروشنده بايد زكات آنها را بدهد ، و چنانچه داد بر خريدار چيزى واجب نيست .
( مسأله 1878 ) اگر انسان گندم يا جو يا خرما يا انگور را بخرد و بداند كه فروشنده زكات آن را داده ، يا شك كند كه داده يا نه ، چيزى بر او واجب نيست ، و اگر بداند كه زكات آن را نداده ، چنانچه حاكم شرع معامله مقدارى را كه بايد از بابت زكات داده شود ، اجازه ندهد ، معامله آن مقدار باطل است و حاكم شرع مىتواند مقدار زكات را از خريدار بگيرد ، و اگر معامله مقدار زكات را اجازه دهد ، معامله صحيح است . و خريدار بايد قيمت آن مقدار را به حاكم شرع بدهد و در صورتى كه قيمت آن مقدار را به فروشنده داده باشد ، مىتواند از او پس بگيرد .
( مسأله 1879 ) اگر وزن گندم و جو و خرما و كشمش موقعى كه تر است به ( 288 ) من ( 45 ) مثقال كم برسد و بعد از خشك شدن كمتر از اين مقدار شود زكات آن واجب نيست .
( مسأله 1880 ) اگر گندم و جو و خرما را پيش از خشك شدن مصرف كند ، چنانچه خشك آنها به اندازه نصاب باشد ، بايد زكات آنها را بدهد .
( مسأله 1881 ) خرما بر سه قسم است ( 1 ) آنست كه خشكش مىكنند و حكم زكات آن گفته شد ( 2 ) آنست كه در حال رطب بودنش مىخورند ( 3 ) آنست كه نارس خلال آن را مىخورند . در قسم دوم چنانچه مقدارى باشد كه خشك آن به ( 288 ) من ( 45 ) مثقال كم برسد زكات آن واجب است و اما قسم سوم ظاهر اين است كه زكات بر آن واجب نباشد .
( مسأله 1882 ) گندم و جو و خرما و كشمشى كه زكات آنها را داده ، اگر چند سال هم نزد او بماند زكات ندارد .
( مسأله 1883 ) اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران يا نهر مشروب شود ، يا مثل زراعتهاى مصر از رطوبت زمين استفاده كند ، زكات آن ده يك است ، و

325