بعدا گفته مىشود برسد و مالك آن ، بالغ و عاقل و آزاد باشد و بتواند در آن مال تصرف كند .
( مسأله 1864 ) اگر انسان يازده ماه مالك گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره باشد ، اگر چه اول ماه دوازدهم زكات بر او واجب مىشود ، ولى اول سال بعد را بايد بعد از تمام شدن ماه دوازدهم حساب كند .
( مسأله 1865 ) اگر مالك گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بين سال بالغ شود مثلا اگر بچه‌اى در اول محرم مالك چهل گوسفند شود و بعد از گذشتن دو ماه بالغ گردد ، يازده ماه كه از اول محرم بگذرد ، زكاتى بر او نيست بلكه بعد از گذشتن يازده ماه از بلوغش زكات بر او واجب مىشود .
( مسأله 1866 ) زكات گندم و جو وقتى واجب مىشود كه به آنها گندم و جو گفته شود ، و زكات كشمش وقتى واجب مىشود ، كه انگور مىباشد ، و زكات خرما وقتى واجب مىشود كه عرب به آن تمر گويد ، ولى وقت دادن زكات در گندم و جو موقع خرمن و جدا كردن كاه آنها است ، و در خرما و كشمش موقعى است كه خشك شده باشند .
( مسأله 1867 ) در موقع واجب شدن زكات گندم و جو و كشمش و خرما كه در مسأله پيش گفته شد ، چنانچه صاحب آنها بالغ و عاقل و آزاد و متمكن از تصرف باشد ، بايد زكات آنها را بدهد و اگر بالغ و عاقل نباشد واجب نيست .
( مسأله 1868 ) اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال يا در مقدارى از آن ديوانه باشد ، زكات بر او واجب نيست .
( مسأله 1869 ) اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در مقدارى از سال مست يا بيهوش شود ، زكات از او ساقط نمىشود ، و همچنين است اگر موقع واجب شدن زكات گندم و جو و خرما و كشمش مست يا بيهوش باشد .
( مسأله 1870 ) مالى را كه از انسان غصب كرده‌اند و نمىتواند در آن تصرف

323