( مسأله 1715 ) اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذر پيدا كند ، بايد قضا را بگيرد ، و هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ، و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر بعد از بر طرف شدن عذر تصميم داشته باشد كه روزه‌هاى خود را قضا كند ، ولى پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند .
( مسأله 1716 ) اگر مرض انسان چند سال طول بكشد ، بعد از آن كه خوب شد ، بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد ، و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد طعام به فقير بدهد .
( مسأله 1717 ) كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد مىتواند كفاره چند روز را به يك فقير بدهد .
( مسأله 1718 ) اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تأخير بيندازد بايد قضا را بگيرد و از جهت تأخير در سال اول براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و اما از جهت تأخير چند سال بعدى چيزى واجب نيست .
( مسأله 1719 ) اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد ، بايد قضاى آن را بجا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگيرد ، يا به شصت فقير طعام بدهد يا يك بنده آزاد كند و چنانچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را بجا نياورد ، براى هر روز يك مد نيز كفاره بدهد .
( مسأله 1720 ) اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد و در روز مكرر جماع يا استمناء كند ، كفاره مكرر نمىشود ، ولى اگر چند مرتبه كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، مثلا چند مرتبه غذا بخورد يك كفاره كافيست .
( مسأله 1721 ) بعد از مرگ پدر ، پسر بزرگتر بايد قضاى روزه او را به تفصيلى كه در نماز قضاى پدر در صفحه 249 گفته شد بجا آورد .
( مسأله 1722 ) اگر پدر غير از روزه رمضان ، روزه واجب ديگرى را مانند

298