ذكر مستحب هم آرام بودن بدن بهتر است .
( مسأله 1040 ) اگر موقعى كه ذكر واجب ركوع را مىگويد ، بىاختيار بقدرى حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج شود ، بهتر اين است كه بعد از آرام گرفتن بدن ، دوباره ذكر را بگويد ، ولى اگر كمى حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج نشود ، يا انگشتان را حركت دهد ، ضررى ندارد .
( مسأله 1041 ) اگر پيش از آن كه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد ، عمدا ذكر ركوع را بگويد ، بنابر احتياط واجب لازم است دوباره ذكر را بعد از آرام گرفتن بدن بگويد و نماز را اعاده كند .
( مسأله 1042 ) اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب ، عمدا سر از ركوع بردارد كه از حد ركوع خارج شود نمازش باطل است ، و اگر سهوا سر بردارد ، چنان كه پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود يادش بيايد كه ذكر ركوع را تمام نكرده ، بايد در حال آرامى بدن ذكر را بگويد ، و اگر بعد از آن كه از حال ركوع خارج شد يادش بيايد نماز او صحيح است .
( مسأله 1043 ) اگر نتواند به مقدار ذكر در ركوع بماند ، احتياط واجب آن است كه بقيه آن را در حال برخاستن بگويد و تا مىتواند قبل از خروج از حد ركوع ذكر را تمام كند .
( مسأله 1044 ) اگر بواسطه مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد ، نماز صحيح است ، ولى بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ، ذكر واجب را به نحوى كه گذشت بگويد .
( مسأله 1045 ) هر گاه نتواند به اندازه ركوع خم شود ، بايد به چيزى تكيه دهد و ركوع كند ، و اگر موقعى هم كه تكيه داده نتواند بطور معمول ركوع كند ، بنابر احتياط بايد به هر اندازه مىتواند خم شود و اشاره به ركوع نيز بنمايد ، و اگر هيچ نتواند خم شود ، بايد براى ركوع با سر اشاره نمايد .
( مسأله 1046 ) كسى كه براى ركوع بايد با سر اشاره كند اگر نتواند اشاره

183