اطلاع دهد و اگر او علامت داد مال او است و الا مال پيدا كننده است .
4 - مال حلال مخلوط به حرام ( مسأله 1822 ) اگر مال حلال با مال حرام بطورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد ، و صاحب مال حرام و مقدار آن هيچ كدام معلوم نباشد ، و نداند كه مقدار حرام كمتر از خمس است يا زيادتر از آن بنابر احتياط واجب بايد خمس تمام مال را به قصد ما فى الذمه اعم از خمس يا مظالم بدهد و بعد از دادن خمس بقيه مال حلال مىشود .
( مسأله 1823 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را - چه كمتر و چه بيشتر از خمس باشد - بداند ، ولى صاحب آن را نشناسد بايد آن مقدار را به نيت صاحبش صدقه بدهد . و احتياط واجب آنست كه از حاكم شرع هم اذن بگيرد .
( مسأله 1824 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ، ولى صاحبش را بشناسد ، بايد يكديگر را راضى نمايند . و چنانچه صاحب مال راضى نشود ، بايد مقدارى را كه يقين دارد مال او است به او بدهد و بهتر آنست كه مقدار بيشترى را كه احتمال مىدهد مال او است نيز به او بدهد .
( مسأله 1825 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد كه مقدار حرام بيشتر از خمس بوده ، بايد مقدارى را كه مىداند از خمس بيشتر بوده ، از طرف صاحب آن صدقه بدهد .
( مسأله 1826 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد ، يا مالى كه صاحبش را نمىشناسد به نيت او صدقه بدهد ، بعد از آن كه صاحبش پيدا شد ، لازم نيست چيزى به او بدهد .
( مسأله 1827 ) اگر مال حلالى با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد ،

316