كيفيت معيشت آن حضرت چنين بود كه خوراكش نان جو بود و از آن هم آن قدر تناول نمى كرد كه سير شود . ( 1 ) در غزوه ء خندق دخترش صديقهء كبرى قسمتى از گرده ء نان را برايش آورد كه بعد از سه روز اول طعامى بود كه آن حضرت تناول مى فرمود . ( 2 ) و اين گونه زندگى نه از تنگدستى بود ، چون در همان روزگار بخشش و عطايش به صد شتر مى رسيد . ( 3 ) هنگامى كه از دنيا رفت نه دينارى از او باقى ماند و نه درهمى و نه غلامى و نه كنيزى و نه گوسفندى و نه شترى ، وزره آن حضرت نزد يكى از يهوديان مدينه در مقابل بيست صاع جو - كه براى قوت اهلش نسيه خريده بود - گرو بود . ( 4 ) در دو نكته بايد تأمل كرد :
1 - ترديدى نيست كه با موقعيت آن حضرت و امانت او كسى از او گرو نمى خواست ، ولى نظر اين است كه با عدم كتابت دين ، قانون رهن كه وثيقهء مال غير است حتى از بالاترين شخصيت اسلام در مورد يهودى هم مراعات شود .
2 - كسى كه لذيذترين اطعمه براى او فراهم بود ، به جهت اين كه قوت و غذاى او از ضعيف ترين افراد تحت حكومتش بهتر نباشد ، تا آخر زندگى از نان جو سير نشد .
و نمونهء ايثار آن حضرت اين است كه دخترى كه كتب عامه و خاصه مشحون به فضايل اوست ، و آياتى از كتاب مجيد - همچون آيهء مباهله ( 5 ) و آيهء تطهير - ( 6 ) و احاديثى از سنت - مانند حديث كساء ( 7 ) و عنوان " سيدة نساء اهل

1 . بحار الانوار ، جلد 16 ، صفحهء 243 . 2 . بحار الانوار ، جلد 16 ، صفحهء 225 . 3 . من لا يحضره الفقيه ، جلد 2 ، صفحهء 153 . 4 . بحار الانوار ، جلد 16 ، صفحهء 219 . 5 . سوره ء آل عمران ، آيهء 61 . 6 . سوره ء احزاب ، آيهء 33 . 7 . الاصابة في تمييز الصحابة ، جلد 2 ، صفحهء 509 تفسير الطبرى ، جلد 22 ، صفحهء 6 ، ذيل آيهء تطهير المستدرك على الصحيحين ، جلد 2 ، صفحهء 416 تفسير القرطبي ، جلد 14 ، صفحهء 183 مسند احمد حنبل ، جلد 6 ، صفحهء 298 و صفحهء 323 و كتب ديگر عامه . كافي جلد 1 ، صفحهء 287 الخصال ، صفحهء 550 و كتب ديگر خاصه .

91