كرده باشند كه خود او درختها را تربيت كند ، با مردن او معامله به هم مى خورد .
مسأله 2302 - اگر شرط شود كه تمام حاصل براى مالك باشد ، مساقات باطل است و ميوه مال مالك مى باشد ، و كسى كه كار مى كند نمى تواند مطالبهء اجرت نمايد ، ولى اگر باطل بودن مساقات به جهت ديگرى باشد ، مالك بايد مزد آبيارى و كارهاى ديگر را به مقدار معمول به كسى كه درختها را تربيت كرده بدهد ، و چنانچه مقدار معمول بيشتر از مقدار قرارداد باشد ، لزوم دادن زيادى محل اشكال است ، و احوط صلح است .
مسأله 2303 - اگر زمينى را به ديگرى واگذار كند كه در آن درخت بكارد و آنچه عمل مى آيد مال هر دو باشد ، اين معامله - كه آن را مغارسه گويند - باطل است ، پس اگر درختها مال صاحب زمين بوده ، بعد از تربيت هم مال اوست ، و بايد مزد كسى كه آنها را تربيت كرده بدهد ، مگر اين كه اجرت بيشتر از سهمى باشد كه براى عامل معين شده كه در اين صورت لزوم دادن زيادى محل اشكال و احتياط در صلح است ، و اگر مال كسى بوده كه آنها را تربيت كرده ، بعد از تربيت هم مال اوست ، و مى تواند آنها را بكند ، ولى گودالهايى را كه به واسطهء كندن درختها پيدا شده بايد پر كند و اجاره ء زمين را از روزى كه درختها را كاشته به صاحب زمين بدهد ، مگر اين كه اجاره ء زمين از سهمى كه از تربيت درختها براى مالك معين شده بيشتر باشد ، كه در اين صورت لزوم دادن زايد محل اشكال و احوط صلح است .
و مالك هم مى تواند او را ملزم نمايد كه درختها را بكند ، و اگر به واسطهء كندن درخت عيبى در آن پيدا شود چيزى بر صاحب زمين نيست ، ولى اگر خود صاحب زمين درختها را بكند و عيبى در آنها پيدا شود ، بايد تفاوت قيمت آنها را به صاحب درخت بدهد و صاحب درخت نمى تواند او را ملزم كند كه - با اجاره يا بدون اجاره - درخت را در زمين باقى بگذارد ، و همچنين صاحب زمين نمى تواند صاحب درختها را ملزم نمايد كه - با اجاره يا بدون اجاره - درختها در زمين او بماند .

628