باشد كه كار مى كند ، معامله باطل است .
مسأله 2296 - بايد قرار مساقات را پيش از ظاهر شدن ميوه بگذارند ، يا بعد از ظاهر شدن ميوه و پيش از رسيدن آن در صورتى كه كارى مانند آبيارى كه براى تربيت درخت و زياد شدن ميوه لازم است باقى مانده باشد ، و در غير اين دو صورت اگر چه احتياج به كارى مانند چيدن ميوه و نگهدارى آن داشته باشد ، معامله صحيح نيست ، بلكه اگر احتياج به آبيارى براى زياد شدن و بهتر شدن ميوه نداشته باشد ، هر چند كارى باشد كه براى تربيت درخت لازم است ، صحت معامله محل اشكال است .
مسأله 2297 - صحت معاملهء مساقات در ميوه هايى كه ريشهء ثابت ندارند - مانند بوتهء خربزه و خيار - محل اشكال است .
مسأله 2298 - درختى كه از آب باران يا رطوبت زمين استفاده مى كند و به آبيارى احتياج ندارد ، اگر در زياد شدن يا بهتر شدن ميوه به كارهاى ديگر ، مانند بيل زدن و كود دادن محتاج باشد ، مساقات در آن صحيح است .
مسأله 2299 - دو نفرى كه معاملهء مساقات كرده اند با رضايت يكديگر مى توانند معامله را به هم بزنند ، و نيز اگر در ضمن قرارداد مساقات شرط كنند كه هر دو يا يكى از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشد ، مطابق قرارى كه گذاشته اند به هم زدن معامله اشكال ندارد ، و اگر در ضمن معاملهء مساقات شرطى كنند و به آن شرط عمل نشود ، كسى كه به نفع او شرط كرده اند مى تواند معامله را به هم بزند ، و همچنين مى تواند - مثل ساير موارد شروط - طرف مقابل را به وسيلهء حاكم شرع به وفاى به شرط اجبار كند .
مسأله 2300 - اگر مالك بميرد ، معاملهء مساقات به هم نمى خورد و ورثه اش به جاى او هستند .
مسأله 2301 - اگر كسى كه تربيت درختها به او واگذار شده بميرد ، چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربيت كند ، ورثه اش به جاى او هستند ، و اگر خودشان عمل را انجام ندهند و اجير هم نگيرند ، حاكم شرع از مال ميت اجير مى گيرد و حاصل را بين ورثهء ميت و مالك قسمت مى كند ، و اگر قرارداد

627