براى غير خدا ذلت كشيدن از ذليل ، و گدايى كردن از گدا ، بلكه ذلت كشيدن از ذلت و گدايى كردن از گدايى است ( يا أيها الناس أنتم الفقرآء إلى الله والله هو الغنى الحميد ) . ( 1 ) ايمان به وحدانيت خداوند متعال و اين كه هر چه هست از او و به او ، و بازگشتش به سوى اوست ، در سه جمله خلاصه مى شود : " لا إله الا الله " ، " لا حول ولا قوة الا بالله " ، ( وإلى الله ترجع الامور ) . ( 2 ) سعادتمند كسى است كه اين سه كلمهء طيبه ذكر مستمر او باشد ، و به اين سه كلمه بيدار شود و بخوابد ، و زندگى كند و بميرد ، و به حقيقت ( إنا لله وإنآ إليه رجعون ) ( 3 ) نايل شود .
و اثر ايمان به توحيد تمركز اشعهء فكر و اراده ء فرد و جامعه به يك هدف است كه بالاتر از او و بلكه به جز او هدفى نيست ( قل إنمآ أعظكم بواحدة أن تقوموا لله مثنى و فرادى ) ( 4 ) با توجه به اين كه تمركز اشعهء نفس انسانى به او قدرتى مى دهد كه به تمرين تمركز در نقطهء موهوم مى تواند توانايى هاى حيرت انگيز از خود نشان دهد ، آيا اگر اشعهء فكر و اراده ء انسان متمركز شود به حقيقتى كه مبدأ و منتهاى وجود و ( نور السموت والارض ) ( 5 ) است ، به چه مقامى خواهد رسيد ؟ !
و فرد و جامعه اى كه به مقام ( إنى و جهت وجهى للذى فطر السموت والارض حنيفا و ما أنا من المشركين ) ( 6 ) نايل شود ، كانون خير و سعادت و كمالى خواهد شد كه ما فوق تقرير و بيان است .
عن ابى حمزة عن ابى جعفر ( عليه السلام ) : " قال سمعته يقول : ما من شيئ اعظم

1 . سوره ء فاطر ، آيهء 15 . ( اى مردمان شماييد محتاجان به پروردگار و خداوند بى نياز است و ستوده ) 2 . سوره ء آل عمران ، آيهء 109 ( و به سوى خدا باز گردانيده مى شود أمور ) 3 . سوره ء بقره ، آيهء 156 ( همانا براى خداييم و همانا ما به سوى او باز مى گرديم ) 4 . سوره ء سبأ ، آيهء 46 ( بگو اين است و جز اين نيست شما را به يك چيز موعظه مى كنم كه قيام كنيد براى خدا دو نفر دو نفر و به تنهايى ) 5 . اشاره به سوره ء نور ، آيهء 35 ( خداست نور آسمانها و زمين ) 6 . سوره ء انعام ، آيهء 79 ( همانا بر گرداندم روى خود را به آن كس كه آفريد آسمانها و زمين را ، در حالى كه با استقامتم به توحيد و نيستم من از مشركين )

46