مى پرداخته است .
و در روايتى امام ششم ( عليه السلام ) به كسى كه از بازار كناره گرفت ، فرمود : " اغد الى عزك " ( 1 ) و در روايتى أمير المؤمنين ( عليه السلام ) فرمود : " تعرضوا للتجارات " . ( 2 ) بازار و تجارت اسلام مبتنى است بر كياست و امانت و عقل ودرايت و مراعات احكام تجارت " لا يقعدن في السوق إلا من يعقل الشراء والبيع " ( 3 ) ، " الفقه ثم المتجر " . ( 4 ) و در اسلام براى معاملات واجبات و مستحبات و محرمات و مكروهاتى مقرر شده است ، كه تفصيل آنها مجال ديگرى مى طلبد ، و به بعضى از مجموع آنها اشاره مى شود : ربا و قسم و مدح و ستايش فروشنده از متاعى كه مى فروشد ، و مذمت و نكوهش مشترى نسبت به متاعى كه مى خرد ، و پنهان كردن عيب و تدليس وغش در هر چه داد و ستد مى شود ممنوع است ، و سوداگر بايد حق بدهد و حق بگيرد ، و خيانت نكند ، و اگر طرف پشيمان شد معامله را به هم بزند ، و اگر گرفتار عسر و تنگدستى شد به او مهلت بدهد ، و اگر كسى به او گفت متاعى براى من خريدارى كن ، از آنچه خود دارد به او ندهد ، و اگر گفت متاع مرا به فروش ، براى خود نخرد ، و اگر ترازو را به دست گرفت كمتر بگيرد و بيشتر بدهد هر چند نيتش آن باشد كه به سود خود كم و زياد نكند ، و هر تاجرى فاجر است مگر آن كس كه در گفتارش صادق است .
و به كسى كه مى گويد در سودا و معامله با تو به احسان و خوبى رفتار مى كنم از او سود نگيرد ، خريداران را بدون ملاحظهء هيچ رابطه اى به يك نظر ببيند ، و متاعى را كه نرخ معلوم و معينى دارد بين آن كسى كه مماكسه مى كند و چانه

1 . وسائل الشيعه ، جلد 17 ، صفحهء 10 ، كتاب تجارت ، ابواب مقدمات تجارت ، باب 1 ، حديث 2 ( صبح كن به عزت خودت ) 2 . وسائل الشيعه ، جلد 17 ، صفحهء 11 ، كتاب تجارت ، ابواب مقدمات تجارت ، باب 1 ، حديث 6 ( به تجارتها رو آوريد ) 3 . وسائل الشيعه ، جلد 17 ، صفحهء 382 ، كتاب تجارت ، ابواب آداب تجارت ، باب 1 ، حديث 3 ( در بازار ننشيند البته مگر كسى كه عقل خريد و فروش را داشته باشد ) 4 . وسائل الشيعه ، جلد 17 ، صفحهء 381 ، كتاب تجارت ، ابواب آداب تجارت ، باب 1 ، حديث 1 ( فقاهت بعد تجارت )

180