غروب و قرب و بعد خورشيد از زمين به كار برده شده ، گمشده ء خود را كه خالق و مدبر آفتاب است مى يابد .
چنين كتابى كه براى همهء افراد بشر و پاسخگوى تمام نيازهاى انسانيت در دنيا و برزخ و آخرت است ، معلمى لازم دارد كه همهء آنها را بداند ، زيرا طب بدون طبيب و علم بدون معلم و قانونى آن هم قانون خدا براى تنظيم معاش ومعاد بدون مفسرى متناسب با آن ناقص است ، و با ( اليوم أكملت لكم دينكم ) ( 1 ) سازگار نيست ، ونقض غرض از نزول اين كتاب لازم آمده و با ( ونزلنا عليك الكتب تبينا لكل شئ ) ( 2 ) جمع نمى شود ، و تشريع دين ناقص از حكيم وكامل على الاطلاق قبيح ونقض غرض محال است ، و به اين جهت فرمود : " لن يتفرقا " .
3 - در روايت ديگرى فرمود : " يا أيها الناس إنى تارك فيكم أمرين لن تضلوا إن اتبعتموهما " و همچنان كه در مباحث قبل اشاره شد ، هدايت انسان از جهت خصوصيت خلقت او - كه عصاره ء موجودات جهان است ، و موجودى است دنيوى و برزخى و اخروى و ملكى و ملكوتى ، و وابسته به عالم خلق و امر ، و مخلوقى است براى بقا نه فنا - موجب سعادت ابدى و ضلالتش موجب شقاوت ابدى است ، و چنين هدايتى ممكن نيست جز به تعليم و تربيت وحى الهى كه نور مقدس از ظلمات است ( قد جآءكم من الله نور و كتب مبين ) ( 3 ) و به قانون تناسب و سنخيت ، معلم آن هم بايد معصوم از خطا و هوى باشد ، و چون با تمسك به اين هدايت و هادى معصوم ، بشر از ضلالتهاى فكرى و اخلاقى و عملى بيمه مى شود ، فرمود " لن تضلوا إن اتبعتموهما " .
4 - و در جملهء " ولا تعلموهما فانهما أعلم منكم " اكتفا مى شود به گفتهء

1 . سوره ء مائده ، آيهء 3 ( امروز كامل كردم براى شما دين شما را ) 2 . سوره ء نحل ، آيهء 89 ( و نازل كرديم بر تو كتاب را بيان كننده اى براى همه چيز ) 3 . سوره ء مائده ، آيهء 15 ( همانا آمد شما را از خداوند نورى و كتابى مبين )

113