مى خواند ، و در رسيدن به كمالات به هيچ حدى متوقف نيست ، و به هر مرتبه از علم و قدرت نايل شود ، تشنهء مرتبهء بالاتر است ، و انبيا را براى تربيت اين فطرت فرستاده ، تا او را به مبدأ كمال نامتناهى هدايت كنند ، و اگر زندگى محدود به عمر آدمى در اين جهان بود ، وجود چنين فطرتى لغو و بعثت انبيا براى هدايت اين فطرت عبث بود .
پس حكمت خداوند ايجاب مى كند كه زندگى انسان به حيات مادى و حيوانى ختم نشود ، و حيات انسان براى وصول به كمال مقصود از خلقت ادامه پيدا كند . ( أفحسبتم أنما خلقنكم عبثا وأنكم إلينا لا ترجعون ) . ( 1 ) 3 - فطرت هر انسانى حكم مى كند كه بايد حق هر صاحب حقى به او داده شود ، و داد هر مظلومى از ظالم گرفته شود ، و همين فطرت بشر را با هر مسلك و آيينى به تشكيل دستگاه هاى قضايى و محكمه هاى عدل و انصاف وامى دارد .
و از طرفى روشن است در اين زندگى بسيارى از ستمگران بر اريكهء عزت و اقتدار زندگى را سپرى مى كنند و ستمكشان در زير تازيانه و شكنجهء ستمگران جان مى دهند ، حكمت و عدل و عزت و رحمت خداوند ايجاب مى كند كه داد آن مظلومان از آن ظالمان گرفته شود ( ولا تحسبن الله غفلا عما يعمل الظلمون إنما يؤخرهم ليوم تشخص فيه الابصر ) . ( 2 ) 4 - حكمت خداوند متعال اقتضا مى كند وسيلهء رسيدن انسان را به غرض از خلقت وثمره ء وجودش فراهم كند ، و آن ميسر نيست مگر به امر به آنچه موجب سعادت اوست ، و نهى از آنچه موجب شقاوت اوست ، و اجراى دستورات الهى با آن كه مخالف هوى و هوس سركش آدمى است ميسر نيست مگر به خوف و رجاء ، و اين دو محقق نمى شود مگر به بشارت و انذار ،

1 . سوره ء مؤمنون ، آيهء 115 ( پس آيا پنداشتيد كه شما را آفريديم بيهوده ، و آن كه شما به سوى ما باز گردانده نمى شويد ؟ ) 2 . سوره ء ابراهيم ، آيهء 42 ( و مپندار البته خدا را غافل از آنچه مى كنند ستمگران ، جز اين نيست كه آنها را به تأخير مى اندازد براى روزى كه در آن چشمها از گردش باز مى مانند )

101