شرايط جنس و عوض آن مسأله 2118 - جنسى را كه مىفروشند و چيزى را كه عوض آن مى گيرند پنج شرط دارد :
( اول ) آن كه مقدار آن با وزن يا پيمانه يا شماره و مانند اينها معلوم باشد .
( دوم ) آن كه بتوانند آن را تحويل دهند ، و اگر فروشنده مثلا مالى بفروشد كه نمى تواند آن را تحويل دهد ولى مشترى قدرت گرفتن آن را داشته باشد ، كفايت مى كند ، بنابراين فروختن مثلا اسبى كه فرار كرده و هيچ يك از طرفين قدرت تسلط بر آن را ندارند ، باطل است ، ولى اگر اسبى را كه فرار كرده با چيزى كه داراى ارزش است و مى تواند تحويل دهد ، بفروشد ، اگر چه آن اسب پيدا نشود معامله صحيح است ، و احوط آن است كه در غير بنده و كنيز گريخته ، چيزى را كه ارزش دارد بفروشد ، و در ضمن آن معامله شرط كند كه اگر گريخته پيدا شد مال مشترى باشد .
( سوم ) خصوصياتى را كه در جنس و عوض است و به واسطهء آنها قيمت اختلاف پيدا مى كند ، معين نمايند .
( چهارم ) آن كه ملك طلق باشد ، پس مالى كه وقف شده فروش آن جايز نيست ، مگر در مواردى كه خواهد آمد .
( پنجم ) خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را ، پس اگر مثلا منفعت يك سالهء خانه را بفروشد صحيح نيست ، ولى چنانچه خريدار به جاى پول منفعت ملك خود را بدهد ، مثلا فرشى را از كسى بخرد و عوض آن را منفعت يك سالهء خانهء خود قرار دهد ، اشكال ندارد ، و احكام اينها در مسائل آينده خواهد آمد .
مسأله 2119 - جنسى را كه در شهرى با وزن يا پيمانه معامله مى كنند ، در آن شهر - بنابر احتياط - بايد با وزن يا پيمانه بخرد ، ولى مى تواند همان جنس را در شهرى كه با ديدن معامله مى كنند ، با ديدن خريدارى نمايد .
مسأله 2120 - چيزى را كه با وزن خريد و فروش مى كنند ، با پيمانه هم مى شود

587