بگويد اين جنس را به اين پول مىخرم يا در وقت خريدن قصدش اين باشد كه از پول خمس نداده عوض آن را بدهد ، معامله صحيح است . ولى اگر مشترى خمس را پرداخت ، از فروشنده طلب مىنمايد .
مسأله 1794 - اگر جنسى را بخرد و بعد از معامله قيمت آن را از پول خمس نداده بدهد ، و در وقت خريدن هم قصدش اين نباشد كه از پول خمس نداده عوض را بدهد ، معامله‌اى كه كرده صحيح است ولى بايد خمس آن را بپردازد .
مسأله 1795 - اگر مالى را كه خمس آن داده نشده بخرد معامله صحيح است و اگر خمس آن را بپردازد مىتواند از فروشنده بگيرد .
مسأله 1796 - اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشند آن شخص همه آن را مالك مىشود ، گرچه خمس آن به عهده بخشنده باقى است .
مسأله 1797 - اگر از كافر يا كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد ، مالى به دست انسان آيد ، واجب نيست خمس آن را بدهد .
مسأله 1798 - تاجر و كاسب و صنعتگر و مانند اينها از وقتى كه شروع به كاسبى مىكنند يك سال كه بگذرد ، بايد خمس آنچه را كه از خرج سالشان زياد مىآيد بدهند ، و كسى كه شغلش كاسبى نيست ، اگر اتفاقا معامله‌اى كند و منفعتى ببرد ، بعد از آن كه يك سال از موقعى كه فايده برده بگذرد ، بايد خمس مقدارى را كه از خرج سالش زياد آمده بدهد .
مسأله 1799 - انسان مىتواند در بين سال هر وقت منفعتى به دستش آيد خمس آن را بدهد ، و جايز است دادن خمس را تا آخر سال تأخير بيندازد .
مسأله 1800 - كسى كه مانند تاجر و كاسب بايد براى دادن خمس ، سال قرار دهد ، اگر منفعتى به دست آورد و در بين سال بميرد ، بايد مخارج تا موقع مرگش را از منفعت كسر كنند و خمس باقى مانده را بدهند .
مسأله 1801 - اگر قيمت جنسى كه براى تجارت خريده بالا رود و آن را نفروشد و در بين سال قيمتش پايين آيد ، خمس مقدارى كه بالا رفته بر او واجب نيست .

319