( 1469 ) بنابر اظهر و احوط زكات گندم و جو وقتى واجب مىشود كه دانه آنها سفت و محكم شود ، و زكات كشمش وقتى واجب مىشود كه به صورت غوره است ، و خرما هم موقعى كه شروع به زرد يا قرمز شدن كند زكات آن واجب مىشود . ولى وقت دادن زكات در گندم و جو ، موقع خرمن شدن و جدا كردن كاه آنها و در خرما موقع چيدن و در كشمش هنگامى است كه خشك شده باشد .
( 1470 ) اگر موقع واجب شدن زكات گندم ، جو ، كشمش و خرما - كه در مسأله پيش گفته شد - صاحب آنها بالغ باشد بايد زكات آنها را بدهد .
( 1471 ) اگر صاحب گاو ، گوسفند ، شتر ، طلا و نقره در تمام سال ديوانه باشد ، زكات بر او واجب نيست و اگر در مقدارى از سال هم ديوانه شود نيز زكات بر او واجب نيست .
( 1472 ) اگر صاحب گاو ، گوسفند ، شتر ، طلا و نقره در مقدارى از سال مست يا بيهوش شود ، بنا بر احوط زكات از او ساقط نمىشود و هم چنين است اگر موقع واجب شدن زكات گندم ، جو ، خرما و كشمش مست يا بيهوش باشد .
( 1473 ) مالى را كه از انسان غصب كرده اند و نمى تواند به هيچ وجه در آن تصرف كند زكات ندارد ، و نيز اگر زراعتى را از او غصب كنند و موقعى كه زكات آن واجب مىشود ، در دست غصب كننده باشد ، هنگامى كه به صاحبش بر مىگردد زكات ندارد .
( 1474 ) اگر كسى طلا و نقره يا چيز ديگرى را كه زكات آن واجب است قرض كند و يك سال نزد او بماند ، بايد زكات آن را بدهد و بر كسى كه قرض داده چيزى واجب نيست ، اگر چه در پرداخت قرض تأخير شده باشد و علت تأخير هم خود قرض دهنده باشد بنا بر اظهر ، هر چند در صورت اخير ، احتياط مستحب در پرداخت زكات است .
( 1475 ) اگر مالى را براى انسان وصيت كنند ، در صورتى كه از مردن وصيت كننده و قبول وصيت يك سال بگذرد و آن مال از چيزهايى باشد كه زكات آن واجب است ، شخص قبول كننده بايد زكات آن را بدهد .
( 1476 ) اگر در بين سال ، مالى كه زكات به آن تعلق مىگيرد ، مثل گاو ، گوسفند ،

287