انجام دهد .
( 880 ) كسى كه نمىتواند پيشانى را به زمين برساند بايد به قدرى كه مىتواند خم شود و مهر يا چيز ديگرى را كه سجده بر آن صحيح است روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است ، ولى بايد بنابر احتياط كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد .
( 881 ) كسى كه هيچ نمىتواند خم شود ، براى سجده بايد سر را به قصد سجده خم كند و براى برخاستن از سجده ، سر را بلند كند و اگر اين هم ممكن نشد ، به قصد سجده چشم را مىبندد و به قصد برخاستن ، چشم را باز مىكند و لازم نيست در اين صورت بقيه اعضا يعنى كف دست و زانو و انگشت بزرگ پا روى زمين باشد ، گرچه اين كار در صورت امكان موافق احتياط است .
( 882 ) اگر پيشانى بى اختيار از جاى سجده بلند شود ، چنانچه در موقع سجده استقرار پيدا كرده بود و حالا مىتواند خود را نگه دارد و به سجده برنگردد ، بايد نگذارد دوباره به جاى سجده برسد ، و اين يك سجده حساب مىشود ، چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه ، و اگر نتواند سر را نگه دارد و بى اختيار دوباره به جاى سجده برسد ، روى هم يك سجده حساب مىشود و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد . و اگر استقرار پيدا نكرده بود حتى اگر مىتواند خود را نگه دارد ، بايد به سجده برگردد و روى هم يك سجده حساب مىشود و بايد ذكر را بگويد ، و اگر سجده اول است يك سجده ديگر بجا آورد .
( 883 ) اگر روى چيزى كه بدن روى آن آرام نمىگيرد سجده كند باطل است ولى روى تشك يا چيز ديگرى كه بعد از سر گذاشتن و مقدارى پايين رفتن آرام مىگيرد ، سجده اشكال ندارد .
( 884 ) در ركعت اول و سوم كه تشهد ندارد مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشاء ، اگر بعد از سجده دوم بدون آن كه مقدارى بنشيند براى ركعت بعد برخيزد ، بنا بر اظهر نمازش صحيح است . ولى بنا بر احتياط مستحب بعد از سجده دوم بايد قدرى بى حركت نشسته و بعد برخيزد .
( 885 ) مستحب است تكبير گفتن در موقع رفتن به سجده و بعد از سر بر داشتن

171