مسأله 1804 - انسان نمىتواند در مالى كه يقين دارد خمسش را نداده‌اند تصرف كند ولى در مالى كه شك دارد خمس آن را داده‌اند يا نه ، مىتواند تصرف نمايد .
مسأله 1805 - كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر ملكى بخرد و قيمت آن بالا رود ، چنانچه آن ملك را براى آن نخريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد مثلا زمينى را براى زراعت خريده است ، در صورتى كه آن را به ذمه خريده و از پول خمس نداده قيمت آن را داده ، بايد خمس قيمتى را كه خريده بدهد . ولى اگر به عين خريده مثلا پول خمس نداده را به فروشنده داده ، و به او گفته اين ملك را به اين پول مىخرم ، در صورتى كه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد ، خريدار بايد خمس مقدارى را كه آن ملك ارزش دارد بدهد .
مسأله 1806 - كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر از منافع كسب چيزى كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از منافع بدست آمده گذشته بايد خمس آن را بدهد . و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده ، در صورتى كه بداند در بين سالى كه در آن فائده برده آنها را خريده ، لازم نيست خمس آنها را بدهد و اگر نداند كه در بين سال خريده يا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتياط مستحب بايد با حاكم شرع مصالحه كند .
2 - معدن مسأله 1807 - اگر از معدن طلا ، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ، عقيق ، زاج ، نمك و معدنهاى ديگر چيزى بدست آورد . در صورتى كه به مقدار نصاب باشد ، بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1808 - نصاب معدن 15 مثقال معمولى طلاى سكه دار است .

356