مسأله 1751 - اگر مالى به ارث به او برسد و بداند كسى كه اين مال از او به ارث رسيده خمس آن را نداده ، بايد خمس آن را بدهد ، و نيز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولى انسان بداند كسى كه آن مال از او به ارث رسيده ، خمس بدهكار است ، باشد خمس را از مال او بدهد .
مسأله 1752 - اگر به واسطه قناعت كردن ، چيزى از مخارج سال انسان زياد بيايد ، بايد خمس آن را بدهد .
مسأله 1753 - كسى كه ديگرى مخارج او را مىدهد ، بايد خمس تمام مالى را كه بدست مىآورد بدهد . ولى اگر مقدارى از آن را خرج زيارت و مانند آن كرده باشد فقط بايد خمس باقيمانده را بدهد .
مسأله 1754 - اگر ملكى را بر افراد معينى مثلا بر اولاد خود وقف نمايد .
چنانچه در آن ملك زراعت و درختكارى كنند و از آن چيزى بدست آورند و از مخارج سال آنان زياد بيايد ، بايد خمس آن را بدهند . و نيز اگر به نحو ديگرى از آن ملك منفعت مىبرند مثلا اجاره آن را مىگيرند بايد خمس مقدارى را كه از مخارج سالشان زياد مىآيد بدهند .
مسأله 1755 - اگر مالى را كه فقير بابت خمس و زكات و صدقه مستحبى گرفته از مخارج سالش زياد بيايد ، واجب نيست خمس آن را بدهد . ولى اگر از مالى كه به او داده‌اند منفعتى ببرد مثلا از درختى كه بابت خمس به او داده‌اند ميوه‌اى بدست آورد چنانچه درخت را براى منفعت بردن و كسب نگهداشته باشد ، بايد خمس مقدارى كه از مخارج سالش زياد مىآيد بدهد .
مسأله 1756 - اگر با عين پول خمس نداده جنسى را بخرد يعنى به فروشنده بگويد اين جنس را به اين پول مىخرم ، چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد ، معامله آن مقدار هم صحيح است . و انسان بايد پنج يك جنسى را كه خريده خريده به حاكم شرع بدهد و اگر اجازه ندهد ، معامله آن مقدار باطل است . پس اگر پولى را كه فروشنده گرفته از بين نرفته حاكم شرع خمس همان پول را مىگيرد و اگر از بين رفتن عوض خمس را از فروشنده يا خريدار مطالبه مىكند .

342