" مسأله 288 " وضو گرفتن از جويها و نهرها گرچه انسان نداند صاحبان آنها راضى هستند يا نه اشكال ندارد ، ولى اگر صاحبان آنها از وضو گرفتن نهى كرده باشند بنابر احتياط واجب با آن آب وضو نگيرد .
" مسأله 289 " اگر در صحن حرم يكى از امامان ( ع ) يا ساير بزرگان كه در گذشته قبرستان بوده است حوض يا وضوخانه اى بسازند ، چنانچه انسان نداند كه زمين صحن را براى خصوص قبرستان وقف كرده اند وضو گرفتن در آنجا اشكال ندارد .
شرط چهارم و پنجم - ظرفى كه آب وضو در آن است بايد مباح باشد و نيز از طلا و نقره نباشد .
" مسأله 290 " اگر غير از آبى كه در ظرف غصبى و يا طلا و نقره است آب ديگرى ندارد بايد تيمم كند ، و چنانچه وضو بگيرد ، اگر ارتماسى باشد باطل است ، و اگر به قصد وضو با ظرف بر بدن خود بريزد يا غرفه غرفه بردارد و وضو بگيرد معصيت كرده ، ولى صحت وضوى او بعيد نيست ، هر چند احوط اين است كه يك تيمم اضافه كند . و اگر آب ديگرى داشته باشد و در ظرف غصبى يا طلا و نقره وضوى ارتماسى بگيرد معصيت كرده ، و وضويش هم باطل است ، و در غير اين صورت معصيت كرده ولى وضوى او صحيح است .
شرط ششم - بنابر احتياط واجب بايد اعضاى وضو هنگام شستن و مسح كشيدن پاك باشد .
" مسأله 291 " اگر پيش از تمام شدن وضو و يا پس از آن عضوى را كه شسته يا مسح كرده نجس شود ، وضو صحيح است ، و نيز اگر غير از اعضاى وضو جاى ديگرى از بدن نجس باشد وضو صحيح است ، ولى اگر مخرج ادرار يا مدفوع را تطهير نكرده احتياط مستحب آن است كه نخست آن را آب بكشد و پس از آن وضو بگيرد .
" مسأله 292 " اگر يكى از اعضاى وضو نجس بوده و پس از وضو شك كند كه آيا پيش از وضو آن را آب كشيده يا نه ، چنانچه مىداند هنگام وضو توجه داشته و يا شك دارد كه توجه داشته يا نه وضو صحيح است ، ولى چنانچه هنگام وضو ملتفت پاك يا نجس بودن آنجا نبوده بنابر احتياط واجب وضو باطل است ، و در هر صورت بايد جايى را كه نجس بوده آب بكشد .
" مسأله 293 " اگر در صورت يا دستها بريدگى يا زخمى است كه خون آن بند نمىآيد و آب براى آن ضرر ندارد ، بايد در آب كر يا جارى فرو برد و قدرى فشار دهد كه خون بند

60