" منصوب از طرف اعلم " باشد . همچنين بنابر احتياط داراى " بينايى چشم " و " حافظه خوب " باشد و فراموشكار نباشد .
" مسأله 3099 " شرايط و صفات معتبر در قاضى از راه وجدان و شناخت شخصى يا شهرت مفيد علم و يا شهادت دو شاهد عادل تشخيص داده مىشود ، همان گونه كه اجتهاد قاضى با شهادت اهل خبره عادل ثابت مىشود .
" مسأله 3100 " كسى كه خود مجتهد نيست بنابر احتياط واجب نمىتواند با اتكا به فتواى مجتهد ديگر قضاوت و حكم نمايد ، هر چند به نيابت از او باشد . ولى جايز است نزاع واختلاف بين دو طرف را با اصلاح و كدخدا منشى حل وفصل نمايد .
" مسأله 3101 " كسى كه به نظر خودش داراى شرايط قضاوت نيست حرام است متصدى آن شود ، هر چند ديگران او را واجد شرايط بدانند .
" مسأله 3102 " مراجعه به كسى كه شرايط قضاوت را ندارد حرام است ، مگر اين كه براى گرفتن حق مشروع خود ناچار باشد ، بخصوص اگر مراجعه نكردن صاحب حق را در تنگنا و مشقت زياد قرار دهد .
" مسأله 3103 " كار قضاوت براى كسانى كه صلاحيت آن را دارند واجب كفايى است ، و در صورتى كه قاضى واجد شرايط نباشد واجب عينى مىشود .
" مسأله 3104 " كسى كه قضاوت بر او واجب عينى نيست مىتواند از بيت المال حقوق بگيرد ، هر چند بهتر است در صورت عدم نياز نگيرد . و چنانچه كار قضاوت بر او واجب عينى باشد در صورت نياز مىتواند حقوق بگيرد ، و اگر نياز ندارد بنابر احتياط نگيرد ، ولى براى انجام كارهاى تشريفاتى و ثبت و ضبط احكام ، حقوق گرفتن مانعى ندارد .
آداب قضاوت :
" مسأله 3105 " قاضى در قضاوت خود بايد آزاد و مستقل باشد و متكى به فتوايى باشد كه مأخوذ از كتاب و سنت است ، و از هيچ ناحيه اى مجبور نباشد ، دقت و بى طرفى را كاملا رعايت كند و با عجله قضاوت نكند . از پيامبر اكرم ( ص ) نقل شده كه فرمودند : " زبان قاضى ميان دو حبه آتش است تا وقتى كه قضاوت كند ، پس يا به طرف بهشت و يا به طرف آتش مىرود " .
" مسأله 3106 " بر قاضى واجب است كه در جلسه دادگاه در برخوردهاى ظاهرى

( 1 ) وسائل الشيعه ، كتاب القضاء ، باب 2 از ابواب " آداب القاضى " ، حديث 3 .

563