مسائل حج " حج " يك آزمون بزرگ الهى و زمينه ساز تحول معنوى وتحرك باطنى و وسيله سير و سلوك حج گزاران از قفس " نفسانيت " به سوى " خدا " مىباشد . حضرت امير ( ع ) در خطبه قاصعه نهج البلاغه حج را يكى از ابواب رحمت الهى و اسباب خودسازى انسانها و تهذيب نفوس از صفات رذيله شمرده اند ، و در خطبه اول آن را مظهر تواضع مردم در برابر عظمت خداوند و اذعان و اعتراف آنان در برابر عزت و بزرگوارى او دانسته ، و خانه كعبه را پرچم و علم اسلام و حرم امن پناهندگان به ساحت ربوبى به حساب آورده اند .
پس شايسته است كسى كه قصد بجا آوردن اين فريضه بزرگ را دارد - همان گونه كه حضرت امام صادق ( ع ) فرموده اند - دل خود را متوجه خدا نمايد و آن را از هر مشغول كننده و بازدارنده اى نگاه دارد و همه كارهاى خود را به پروردگار واگذارد و در همه امور بر او توكل نمايد و تسليم قضا وقدر او شود و با مظاهر دنيوى و از هر آنچه غير خداست وداع نمايد .
اما اهداف حج به اين خلاصه نمىشود ، بلكه از قرآن كريم و روايات اهل بيت عصمت ( ع ) استفاده مىشود كه حج علاوه بر آثار معنوى و جاذبه هاى روحى داراى منافع اجتماعى ، سياسى ، اقتصادى و فرهنگى نيز براى مسلمانان مىباشد . در قرآن كريم آمده است كه : " خداوند كعبه را وسيله قوام و قيام مردم قرار داده است " ، مظاهر قوام يك ملت همانا استقلال فرهنگى ، اقتصادى و سياسى و نيز وحدت ، حركت ، عزت و معنويت آن ملت است كه در اين آيه شريفه كعبه وسيله نيل به اين هدف شمرده شده است . همچنين حضرت امام صادق ( ع ) در روايتى در باره فلسفه حج مىفرمايند : " خداوند در تشريع فريضه حج مردم را به چيزى مامور ساخت كه علاوه بر تعبد و اطاعت دينى مشتمل بر

( 1 ) نهج البلاغه عبده ، خطبه 192 ( خطبه قاصعه ) . ( 2 ) نهج البلاغه عبده ، خطبه اول . ( 3 ) مائده ( 5 ) : 97 .

334