كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست " مسأله 1583 " كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست عبارتند از :
1 - كسى كه به علت پيرى توانايى روزه گرفتن ندارد و يا روزه گرفتن براى او مشقت داشته باشد ، ولى در صورت دوم و نيز بنابر احتياط واجب در صورت اول بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ، هر چند بهتر پرداخت دو مد طعام مىباشد . و چنين شخصى اگر بتواند پس از ماه رمضان بدون مشقت روزه هاى خود را قضا كند بنابر احتياط مستحب قضاى آن را بجا آورد .
2 - كسى كه مرضى دارد كه زياد تشنه مىشود و توان و تحمل تشنگى را ندارد يا براى او مشقت دارد ، و در صورت دوم و نيز بنابر احتياط واجب در صورت اول بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد . و بهتر آن است كه بيشتر از مقدار ضرورت آب نياشامد ، و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد بنابر احتياط روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد .
3 - زنى كه وضع حمل او نزديك است و روزه براى بچه او زيان دارد يا موجب ضرر براى خود او مىشود ، و در صورت اول و نيز بنابر احتياط واجب در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و در هر دو صورت بايد روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد .
4 - زنى كه بچه شير مىدهد و شير او كم است - چه مادر بچه باشد يا دايه او و چه با اجرت شير دهد يا بى اجرت - و روزه براى بچه اى كه شير مىخورد يا براى خود او ضرر دارد ، و در صورت اول و نيز بنابر احتياط واجب در صورت دوم بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد ، و در هر دو صورت بايد روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد . و اگر كسى پيدا شود كه بدون اجرت يا با گرفتن اجرت از پدر يا مادر بچه يا فرد ديگر بچه را شير دهد بنابر احتياط بچه را به او بدهد و روزه را بگيرد .
" مسأله 1584 " اگر روزه موجب ضعف انسان گردد نمىتواند از گرفتن آن خود دارى كند ، ولى اگر به حد حرج و مشقت برسد مىتواند روزه نگيرد و بعد قضاى آن را بجا آورد ، ولى بنابر احتياط تنها به مقدار ضرورت غذا يا آب مصرف نمايد .
" مسأله 1585 " دخترى كه به سن بلوغ رسيده ولى از لحاظ جسمى به گونه اى است كه انجام عبادات - مخصوصا روزه - براى او مقدور نيست يا عسر و حرج دارد و يا موجب زيان و ضرر براى او است تكليف از او ساقط مىشود ، ولى هر وقت توانست بايد آن را قضا

277