به هر طرف شك عمل نمايد نمازش صحيح است ، و بهتر است بنا را بر كمتر بگذارد .
" مسأله 1051 " كم شدن ركن بنابر احتياط واجب نماز نافله ( نماز مستحبى ) را باطل مىكند و در زياد شدن ركن نيز احتياط شود ، پس اگر يكى از كارهاى نافله را فراموش كند و موقعى يادش بيايد كه مشغول ركن بعد از آن شده ، آن كار را انجام دهد و دوباره آن ركن را بجا آورد و نماز را نيز دوباره بخواند ، و يا نماز را رها كند و از سر بگيرد .
" مسأله 1052 " اگر در يكى از كارهاى نماز نافله شك كند - خواه ركن باشد يا غير ركن - چنانچه محل آن نگذشته آن را بجا آورد ، و اگر محل آن گذشته به شك خود اعتنا نكند .
" مسأله 1053 " در نماز مستحبى بايد به ظن و گمان خود عمل كند ، مثلا اگر گمانش به يك ركعت مىرود احتياطا يك ركعت ديگر بخواند .
" مسأله 1054 " اگر در نماز نافله كارى كند كه براى آن در نماز واجب سجده سهو واجب مىشود يا يك سجده يا تشهد را فراموش نمايد ، لازم نيست پس از نماز سجده سهو يا قضاى سجده يا تشهد فراموش شده را بجا آورد ، ولى مىتواند به اميد ثواب انجام دهد .
" مسأله 1055 " اگر شك كند كه نماز مستحبى را خوانده يا نه ، چنانچه آن نماز وقت معين نداشته باشد يا وقت معين داشته باشد و پيش از گذشتن وقت شك كند ، بنا بگذارد كه نخوانده است ، ولى چنانچه وقت معين داشته و پس از گذشتن وقت شك كند به شك خود اعتنا نكند .
قسم سوم - شكهاى صحيح :
" مسأله 1056 " در نه صورت اگر نمازگزار در شماره ركعتهاى نماز چهار ركعتى شك نمايد بايد فورا فكر كند ، پس اگر يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا نمود همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند ، و در غير اين صورت به دستورهايى كه گفته مىشود عمل نمايد . و آن نه صورت از اين قرارند :
1 - پس از سر برداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده است يا سه ركعت ، كه بايد بنا را بر ركعت سوم گذاشته يك ركعت ديگر بخواند ، و پس از سلام نماز بلا فاصله و بدون انجام دادن كارى كه نماز را باطل مىكند بنابر احتياط واجب يك ركعت نماز احتياط ايستاده بجا آورد .
2 - پس از سر برداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده يا چهار ركعت ، كه

( 1 ) دستور نماز احتياط در مسأله " 1061 " آمده است .

195