جائى كه قضا و كفاره واجب است ( مسأله 1655 ) اگر در روزه رمضان در شب جنب شود و به تفصيلي كه در مساله ( 1624 ) گفته شد بيدار شود و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود فقط بايد قضاى آن روزه را بگيرد . ولى اگر كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند عمدا انجام دهد در صورتي كه مىدانسته آن كار روزه را باطل مىكند قضا و كفاره بر أو واجب مىشود .
( مسأله 1656 ) اگر بواسطة ندانستن مساله كارى انجام دهد كه روزه را باطل مىكند ظاهر أين است كه كفاره بر أو واجب نيست . ولى اگر عمدا به خدا و پيغمبر صلى الله عليه وآله بدروغ نسبتي بدهد و بداند كه حرام است و نداند كه أين عمل روزه را باطل مىكند ، بنابر احتياط واجب كفاره نيز واجب است .
كفاره روزه ( مسأله 1657 ) در كفاره افطار روزه ماه رمضان بايد يك بنده آزاد كند يا بدستورى كه در مساله بعد گفته مىشود دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مد كه تقريبا ده سير است طعام يعنى گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد بنابر احتياط بايد به قدر امكان تصدق و استغفار نمايد و احتياط واجب آنست كه هر وقت بتواند كفاره را بدهد .
( مسأله 1658 ) كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره ماه رمضان را بگيرد بايد يك ماه تمام و يك روز آن را از ماه ديگر پى در پى بگيرد و اگر بقيه آن پى در پى نباشد اشكال ندارد .
( مسأله 1659 ) كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد نبايد موقعى شروع كند كه در بين يك ماه و يك روز روزى بأشد كه مانند عيد قربان روزه آن حرام

280