2 - شك بعد از نماز ( مسأله 1175 ) اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحيح بوده يا نه مثلا شك كند ركوع كرده يا نه ، يا بعد از سلام نماز چهار ركعتي شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت ، به شك خود اعتنا نكند ولى اگر هر دو طرف شك أو باطل بأشد ، مثلا بعد از سلام نماز چهار ركعتي شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت ، نمازش باطل است .
3 - شك بعد از وقت ( مسأله 1176 ) اگر بعد از گذشتن وقت نماز ، شك كند كه نماز خوانده يا نه ، يا گمان كند كه نخوانده ، خواندن آن لازم نيست ، ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده يا نه اگر چه گمان كند كه خوانده است ، بايد آن نماز را بخواند .
( مسأله 1177 ) اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه نماز را درست خوانده يا نه ، به شك خود اعتنا نكند .
( مسأله 1178 ) اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده ، ولى نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر ، بنابر احتياط چهار ركعت نماز قضا به نيت نمازى كه بر أو واجب است بخواند .
( مسأله 1179 ) اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا ، بداند يك نماز خوانده ، ولى نداند سه ركعتي خوانده يا چهار ركعتي ، بايد قضاى نماز مغرب و عشا را بخواند .
4 - كثير الشك ( كسى كه زياد شك مىكند ) ( مسأله 1180 ) كثير الشك كسى است كه عرفا بگويند زياد شك مىكند ، يا أين كه حال أو به نحوى بأشد كه در سه نماز لا أقل يك مرتبه شك كند ، چنين شخصي به شك خود اعتنا نكند .
( مسأله 1181 ) كثير الشك اگر در بجا آوردن چيزى از أجزأ نماز شك كند بايد بنا بگذارد كه آن را بجا آورده ، مثلا اگر شك كند كه ركوع كرده يا نه ، بايد بنا بگذارد كه

207