بگذارد .
( مسأله 1060 ) اگر بطور غير معمول سجده كند ، مثلا سينه و شكم را به زمين بچسباند ، يا پاها را درازا كند ، اگر چه هفت عضوى كه گفته شد به زمين برسد ، بنابر احتياط مستحب بايد نماز را دوباره بخواند ، ولى اگر طورى درازا بكشد كه سجده صدق ننمايد نماز أو باطل است .
( مسأله 1061 ) مهر يا چيز ديگرى كه بر آن سجده مىكند ، بايد پاك بأشد ولى اگر مثلا مهر را روى فرش نجس بگذارد ، يا يك طرف مهر نجس بأشد و پيشانى را به طرف پاك آن بگذارد اشكال ندارد .
( مسأله 1062 ) اگر در پيشانى دمل و مانند آن بأشد ، چنانچه ممكن است بايد با جاى سالم پيشانى سجده كند ، و اگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند و دمل را در گودال و جاى سالم را به مقداري كه براى سجده كافى بأشد بر زمين بگذارد .
( مسأله 1063 ) اگر دمل يا زخم تمام پيشانى را فرا گرفته بأشد ، چنانچه ممكن بأشد ابرو را بر زمين بگذارد و اگر ممكن نبود به چانه سجده نمايد و چنانچه ممكن نباشد يكى از دو طرف پيشانى را به زمين بگذارد و در أين صورت احتياط مستحب آن است كه طرف راست پيشانى را بر طرف چپ آن مقدم دارد و اگر أين هم ممكن نبود به بيني سجده كند و احتياط آن است همراه با هر يك از چيزهائى كه گفته شد به رجأ مطلوبيت با إشارة هم سجده نمايد و در صورتي كه هيچ يك از اينها ممكن نباشد سجده را فقط با إشارة انجام دهد .
( مسأله 1064 ) كسى كه نمىتواند پيشانى را به زمين برساند ، بايد بقدرى كه مىتواند خم شود ، و مهر يا چيز ديگرى را كه سجده بر آن صحيح است ، روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است ، ولى بنابر احتياط بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را بطور معمول به زمين بگذارد .
( مسأله 1065 ) اگر چيز بلندى نباشد كه مهر يا چيز ديگرى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد ، لازم است كه مهر يا چيز ديگر را با دست بلند كرده و بر آن

183