4 - مال حلال مخلوط به حرام ( مسأله 1809 ) اگر مال حلال با مال حرام بطورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن هيچ كدام معلوم نباشد و نداند كه مقدار حرام كمتر از خمس است يا زيادتر ، بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس بقيه مال حلال مىشود و احتياط مستحب آن است كه آن مقدار را به قصد ما في الذمة أعم از خمس يا مظالم بدهد .
( مسأله 1810 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را چه كمتر چه بيشتر از خمس بأشد بداند ولى صاحب آن را نشناسد بايد آن مقدار را به نيت صاحبش صدقه بدهد . و احتياط واجب آنست كه از حاكم شرع هم اذن بگيرد .
( مسأله 1811 ) اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولى صاحبش را بشناسد بايد يكديگر را راضى نمايند . و چنانچه صاحب مال راضى نشود بايد مقداري را كه يقين دارد مال أو است به أو بدهد و بهتر آنست كه مقدار بيشترى را كه احتمال مىدهد مال أو است نيز به أو بدهد .
( مسأله 1812 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد كه مقدار حرام بيشتر از خمس بوده بايد مقداري را كه مىداند از خمس بيشتر بوده از طرف صاحب آن صدقه بدهد .
( مسأله 1813 ) اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد يا مالى كه صاحبش را نمىشناسد به نيت أو صدقه بدهد بعد از آن كه صاحبش پيدا شد لازم نيست چيزى به أو بدهد .
( مسأله 1814 ) اگر مال حلالى با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم بأشد و انسان بداند كه صاحب آن از چند نفر معين بيرون نيست ، ولى نتواند بفهمد كيست بايد در صورت امكان همه آنها را راضى كند و الا بين آنها قرعه بزند و به اسم هر كسى أصابت كرد آن مال را به أو بدهد .

305